Xitayning intérnét we téléfon qamaligha bolghan naraziliqlar kücheymekte

Süret, béyjingdiki melum bir torxanidin körünüsh.

"5 - Iyul ürümchi weqesi" din buyan xitay hökümiti Uyghur élige qarita pütkül tor betlirini taqash bilenla cheklenmestin, belki Uyghur élining chet'eller bilen bolghan téléfon alaqisinimu üzüp tashlighan. Buning bilen chet'ellerdiki Uyghurlarning weten ichidiki uruq - tughqanliri bilen adettikidek normal téléfon qilish imkaniyitimu boghuldi.

Xitay hökümiti yürgüzüwatqan bu xil téléfon we intérnét qamaligha nisbeten, chet'ellerde yashawatqan Uyghurlar erkin asiya radi'o istansisi Uyghur bölümining ziyaritini qobul qilip, özlirining wetendiki uruq - tughqanliri bilen bolghan normal téléfon alaqisinimu qilalmaywatqanliqigha qarita naraziliqlirini ipadilidi.

Gérmaniyide yashawatqan salamet xanim, xitay hökümet da'irilirining puqralarning normal téléfon alaqisinimu toshushini insanning kishilik hoquqigha qilin'ghan tajawuzchiliq dep qaraydighanliqini, bu xil qilmishni insan tebi'itining qobul qilalmaydighanliqini bayan qildi.

"5 - Iyul ürümchi weqesi" din kéyin, wetinige ziyaretke barghan Uyghurlar radiyomizning ziyaritini qobul qilghinida, xitay hökümet da'irilirining téléfon we intérnét alaqisini üzüp tashlighanliqigha nisbeten Uyghur xelqining inkasi heqqide toxtalghan idi.

Ziyaritimizni qobul qilghan bir Uyghur özining weten ziyariti jeryanida, wetendiki Uyghurlarning xitay hökümitining bu qilmishlirigha nisbeten narazi ikenlikini, emma kishilerning öz naraziliqini ipadiligidek héchqandaq erkinlikke ige emeslikini, kishilerning buruqtumluq ichide, tolimu éhtiyatchanliq bilen yashawatqanliqini, adettiki gep sözliridila emes, hetta weten ichidiki öz ‏- ara téléfon alaqisidimu tolimu éhtiyat qilidighanliqini bayan qilghan idi. Yene bir Uyghur özining chet'ellerdiki uruq - tughqanliri bilen téléfon qilish imkaniyitining zadila bolmighanliqinimu bayan qildi.

Elwette, xitay hökümet da'irilirining téléfon alaqisi kontroligha nisbeten, chet'ellerdiki Uyghurlar we xitay puqraliri xitayning qatmu - qat qamallirini bösüp kirip, gheyriy yollar arqiliq uruq - tughqanliri bilen téléfon alaqisi yolliri üstide izdiniwatqan bolup, ziyaritimizni qobul qilghan bir radi'o anglighuchimiz, özining alahide téléfon kartilirini ishlitish arqiliq, wetendiki uruq - tughqanliri bilen alaqilishish imkaniyitige ige boluwatqanliqini, emma oxshash bir nomurni tekrar - tekrar 10 nechche qétim, hetta uningdinmu köp sinighandila, andin téléfonning teslikte ulinidighanliqini, bezide bu xil tekrar téléfon urushqa özining psixik jehettin berdashliq bérelmigenliki seweblik, téléfon urushtin waz kéchidighanliqini bayan qildi.

Dunya Uyghur qurultiyining bayanatchisi dilshat rishit ependi ziyaritimizni qobul qilip, xitay hökümitining intérnét we téléfon alaqisini üzüp tashlishining sewebi heqqide toxtilish bilen bille bu xil qilmishni insanning eng eqelliy bolghan kishilik hoquqigha qilin'ghan tajawuzchiliq dep eyiblidi.

Dilshat rishit ependi dunya Uyghur qurultiyi hem xelq'ara insan heqliri teshkilatlirining xitay hökümitidin kishilerning normal téléfon alaqisi hem intérnét alaqisi erkinlikini tézrek eslige keltürüshini telep qilip, xitay hökümitige naraziliq bildürgenlikini, hazir dunya Uyghur qurultiyining yawropa parlaménti hem birleshken döletler teshkilatining munasiwetlik organlirigha xitay hökümitige intérnét we téléfon alaqisini eslige keltürüsh toghrisida bésim ishlitish kérekliki heqqide teklip sun'ghanliqini bayan qildi.

Bezi éniqsiz melumatlargha qarighanda, xitay hökümitining téléfon we intérnét alaqisige bolghan qamali bu yil 10 - ayda ötküzülidighan xitay kommunist hökümitining 60 yilliq bayram künigiche dawamlishishi, hetta xitay hökümet da'iriliri Uyghur aptonom rayonida heqiqiy ténchliqni ornatqan'gha qeder bolghan téximu uzaq bir mezgilgiche dawamlishishi mumkin iken.