Iran, misir we se'udi erebistandin néme isteydu?

Pars - ereb sürkilishi uzaq tarixlargha bérip taqilidu. Bolupmu 1980 - yillidin bashlinip 8 yil dwam qilghan iran - iraq urushi pars - ereb sürkilishini chong toqunushqa aylandurghan idi.
Muxbirimiz ömerjan toxti
2010.02.04
iran-missile-test-305 2008 - Yili 9 - iyul küni, iranning namelum bir chölide bashqurilidighan bomba siniqi élip bériliwatqan körünüsh.
AFP Photo

1988 - Yili ikki terep urushi toxtighandin kéyin, iranning ereb döletliri bilen bolghan munasiwiti qismen yaxshilinishqa qarap yol alghan, hetta misirda "sünni - shi'e ikki mezheb otturisidiki di'alog" nami bilen chong söhbetler élip bérilish netijiside, ikki terep xéli yéqinlishishqa bashlighan idi. Emma kéyinki waqitlarda pars - ereb sürkilishi yéngidin ewjge kötürülüshke bashlidi.

Londonda chiqidighan "ottura sherq" gézitining 2010 - yili 6 - yanwar künidiki sanida, misirliq yazghuchi abdurehim eli teripidin yézilghan bir maqale élan qilin'ghan bolup, maqalide mundaq dep yézilghan: "misirda mundin ilgiri iran teripidin ewetilgen we iran üchün ishleydighan 50 ke yéqin adem qolgha élin'ghan idi. Ularning étiraplirigha asaslan'ghanda, ular misirda isra'iliyige qarshi heriket qilish bahanisi bilen sadda musulmanlarni ishqa sélip misir ichide parakendichilik we muqimsizliq peyda qilish üchün yolgha chiqqanlar iken. Emdi se'udi erebistan'gha kelsek, ötken yilining bashlirida elqa'ide teshkilatining ereb yérim arilidiki qomandani muhemmed ewfi öz ixtiyari bilen se'udi erebistan da'irilirige teslim bolghandin kéyin, qilghan étiraplirida, özining elqa'ide teshkilati nami bilen se'udi erebistanda, chet'elliklerni élip qéchish, nishanlan'ghan shexslerni suyiqest bilen öltürüsh we pilanlan'ghan jaylarni partlitish jinayetlirini élip bérish üchün iran dölet mexpiyetlik orgini teripidin ewetilgenlikini éytqan idi."

Iran se'udi erebistan bilen misirdin néme isteydu?

Maqalide yene mundaq déyilgen: "zadi iran se'udi erebistan bilen misirdin néme isteydu? iranning meqsiti néme? mundin 8 yil ilgiri iran özining yadro programmisi toghriliq amérika qoshma shtatliri bilen élip barghan söhbetliride yolluq we yolsiz barliq charilirini qollan'ghan we deslep amérikining afghanistan bilen iraqqa qarshi hujumgha ötishige shert - shara'it yaritip bergen idi. Iran mezkur ikki musulman dölitige ejnebiylerning bésip kirishige yardem qilghanliqtin ibaret bu iplasliqini deslep mexpiy tutqan bolsimu, kéyinche bu ishini pütün axbarat wastiliride héch xijil bolmastin ochuq - ashkara sözleydighan boldi. Iranning eng aliy maqamdiki diniy rehbiri eli xamini'ining 'iran bolmighan bolsa idi, amérika afghanistan bilen iraqqa kirelmigen bolatti' dégen bayanati buning delili."

Iran amérikining hem dosti hem düshmini

Maqalide yene mundaq déyilgen: "iran sheytandinmu usta héligerliki bilen birla waqitta hem amérikigha qarshi heriket qilish, hem uning bilen hemkarlishish siyasitini élip bardi. Afghanistandin qachqan elqa'ide mensuplirigha irandin orun bérishi uning amérikigha qarshi herikiti bolsa, afghanistan we iraqqa ejnebiy küchlerning hujum bashlishigha yéqindin yardem qilghanliqi amérika bilen hemkarlashqanliqi idi. Iran hazir iraqtiki shi'elerni qorallandurup, ularni özlirini partlitish heriketlirige, bigunah puqralarni öltürüsh ishlirigha ittirmekte. Hetta shi'elerni astrittin shi'elerning qoli bilen öltürgüzüsh arqiliq iraq shi'elirining özlirini iranning qoynigha étishini emelge ashurushni pilanlimaqta. Démek, iran iraqtiki bigunah shi'elerning qéni bedilige özining istratégiyisini emelge ashurup kelmekte. Iran misir bilen se'udi erebistanning béshini aghritishta, ereb döletliri ichide nopuz we küch jehette eng aldida turidighan bu ikki chong döletni ichki ishliri bilen meshghul qilish arqiliq ottura sherqtiki muhim mesililerdin yiraqlashturush we xelq'araliq muhim ishlardin ayrip qoyushni meqset qilidu."

Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.