Istanbulda “Xitay-türkiye islam medeniyet-sen'et körgezmisi” échildi

Bu pa'aliyetke xitaydin keltürülgen Uyghur, tunggan we xitaylar, türkiye dini ishlar idarisige qarashliq her qaysi idare jem'iyetlerde ishleydighan xadimlar bolup köp sanda kishi qatnashti. Bu yighin'gha xitaydin 100 din artuq adem kélip qatnashqan bolsimu 4 neper Uyghurni hésabqa almighanda bashqilarning köpinchisi tunggan we xitaylarni teshkil qilidiken. Bu pa'aliyette oyun körsitish üchün qaraqash nahiyilik sen'et ömikining sen'etchiliri keltürülgen.

RFA/Arslan

Bu pa'aliyetning échilish murasimida türkiye bash ministir yardemchisi bekri buzdagh, türkiye din ishlar idarisi bashliqi mehmet görmes, xitay din ishlar idarisining bashliqi wang jow, xitay islam din jem'iyitining bashliqi hilalidin qatarliq shexsler söz qildi.

Türkiye bash ministiri mu'awini bekri buzdagh söz qilip mundaq dédi:
“Islam dini anatuliyige xitaygha kirgendin kéyin kirdi. Bügünki künde türkiyide, mehmut qeshqiri, yüsüp xas hajip dégen zaman bilmeydighan kishi yoq. Bir zamanlarda islam medeniyitining büyük alimliri, büyük medeniyet merkezliri quruldi, büyük medeniyet bayliqi otturigha chiqti. Türk kültür we medeniyitini saqlap qalghan türk tilidur. Türk tilning tilshunaslirining asasi menbesi xitayda bolup, biz mushu jehettin tilimizning asasi menbesi sewebidin xitay bilen küchlük bir munasiwitimiz bar. Xitayda yashaydighan musulmanlar we qan qérindashlirimiz, türkiye bilen xitay otturisida munasiwetlerning téximu küchlük bolushi jehette nahayiti muhim bir köwrüktur”.

RFA/Arslan

Ministir békir buzdagh sözide yene xitayning musulmanlargha qarshi élip bériwatqan dini bésimlargha qarshi biwasite gep qilmighan bolsimu, musulmanlarning kishilik hoquqi we dini erkinliki bolushi kéreklikini ipadilidi.

Yighinda yene türkiye din ishlar idarisining bashliqi mehmet görmes ependi söz qilip, ötken yili xitaygha ziyaretke barghanliqini, bu ziyaret jeryanida, xitay din ishlar idarisi we xitay islam jem'iyiti bashliqliri bilen dini telim-terbiye, din xizmetliri, dini neshriyatchiliq sahelerde bir kélishim tüzgenlikini, buning bilen birlikte xitay bilen bolghan munasiwetlirining yéngi bir sehipe échilghanliqini bildürdi.

Mehmet görmes ependi sözide yene mundaq dédi:
“Bir tereptin xitaydiki qedimi islam medeniyitige xelqimizning diqqitini tartish, yene bir tereptin xitayda yashawatqan nechche milyon musulmanlarning dini telim-terbiye élishi, din ishliri üchün ortaq xizmet élip bérilishi, türkiye jumhuriyiti tarixida tunji qétim muhit hazirlandi.”

Mehmet görmes sözide yene xitay din ishlar idarisi bilen tüzgen kélishim boyiche ikki terepning ortaq élip barmaqchi bolghan xizmet pilanliri toghrisida toxtilip mundaq dédi:
“Bu heqte dini idare bashliqliri öz ara-ziyaret élip bérilidu, imam terbiyilesh we dini xadimlargha telim bérish, qur'an kerim we her ikki terepning belgilishi bilen islam dinining asasi eserliri we klassik eserlerni Uyghur we xitay tiligha terjime qilish we neshr qilip tarqitish ishlirini qilish, dini telim-terbiye saheside oqughuchi almashturush, hej we ömre tertiplesh we idare qilish toghrisida tejribe almashturush, her ikki dölette meschit-jam'i'eler, telim-terbiye merkezlirini rémont qilish we qoghdash toghrisida tejribe almashturush xizmetliri emeliylishidu. Dini yighinlargha oxshash pa'aliyetlerni uyushturush, 2013-yili xitayda, "türkiye-islam medeniyet-sen'et körgezmisi" échish qatarliq saheler kélishimning asasini teshkil qilidu.”

Murasim axirida, türkiye dölet ministiri bekri buzdagh we xitay din ishlar idarisining bashliqi wang juw, xitay islam jem'iyiti bashliqi hilalidin qatarliqlar bilen “Xitayda islam medeniyet-sen'et eserliri” körgezmisining échilish léntisini kesti. Bu körgezme pa'aliyiti bir hepte dawam qilidighan bolup 6-séntebir axirlishidiken. Bu körgezmige Uyghurche we xitayche dini qolyazma eserler qoyulghan bolup körgezmige Uyghur ilidiki bir qisim jami'e we meschitlerning süretliri, Uyghur we tunggan musulmanlarning ijtima'iy hayatini eks ettüridighan köp sanda resimlerni qoyghan.

Biz bu pa'aliyet toghrisida dunya Uyghur qurultiyining mu'awin re'isi séyit tümtürk ependining pikir qarashlirini alduq.