Uyghur balilirining xitay mektepliride kemsitilishi omumi ehwal

Biz, bu yerdiki xitay tilidiki mekteplerning köpinchiside balilar kepsizlik qilsa oqutquchilar ten jazasi béridighan ish bar dep angliduq, siz buninggha qandaq qaraysiz dep sorighinimizda, u:

- Bezi balilar bek kepsiz, gep anglimaydu, bundaq chaghda biz özimizni basalmay qalimiz, biraq kéyin yene unchila qattiq qolluq qilmisam boptiken depmu oylap qalimiz, - dep jawab berdi. Biz yene démekchi bolghiningiz, balilargha xataliqining derijisini tonutush üchün ten jazasi qollinishqa toghra kélidu, shundaqmu? dep sorighinimizda, u:

- Shundaq, bezi balilar ademni bek xapa qiliwétidu, bolupmu bixeterlik mesililiride balilar gep anglimay özige we bashqilargha ziyan yetküzidighan ishlar bolghanda téximu shundaq, - déyish arqiliq xitay mektepliride balilargha ten jazasi bérilidighanliqini yoshurup olturmidi, emma u ten jazasining türlirige jawab bérishni xalimay téléfonni qoyuwetti.

Uyghur közetküchiler: Uyghur balilirining rohi we jismaniy saghlamliqi bir pütün milletning kelgüsi saghlamliq mesilisi

Balilargha ten jazasi bérish yaki herqandaq bir shekilde balilarni xarlash démokratik ellerde pütünley cheklinidighan bolup, balilar dölet qanuni teripidin qattiq qoghdilidu, biz kanadada yashawatqan mahire xanim bilen bu toghrida söhbet ötküzginimizde, u xitay mektepliri bilen kanada mektepliridiki balilarning hoquqini sélishturup Uyghur balilirining öz wetinide bashqilar teripidin rohi we jismaniy jehettin xarliqqa uchrishi, bir pütün Uyghur millitining kelgüsi saghlamliq mesilisidin ibaret jiddiy mesile ikenlikini otturigha qoydi.

Baliliqtiki kemsitilish we xarlinish keltürüp chiqiridighan aqiwetler

Gherb pisxologiye alimlirining analiz qilishiche, adette til arqiliq kemsitilgen, yeni set tillar bilen tillashqa, leqem qoyup tériktürülüshke we yaki bashqa jehette söz arqiliq kemsitilishke uchrighan, tayaq yégen, rohi jehette chetke qéqilghan, yeklen'gen. Süküt we ghezep chiray bilen yürikige qoqaq sélin'ghan, közge élinmay étibarsiz mu'amile qilin'ghan balilarning hemmisidila uyqusi yaxshi bolmasliq, mijezi chusliship kétish, derske diqqitini yighalmasliq yaki bashqilardin qéchish, yawayiliq, tuyuqsizla u yer, bu yéri aghrighanni bahane qilip mektepke barmasliqning amalini qilish, rohi chüshkünliship kétish, asan hayajanlishish we jiddiylishish qatarliq késellik alametliri körülidiken. Gerche, kéyin qozghilidighan rohi bésim normalsizliqi késili burun birer weqege uchrash, qattiq qorqup kétish dégendek birer qétimliq chöchüshler bilen munasiwetlik dep qarilip kelgen bolsimu, yéqindin béri mutexessisler buning, bala waqittiki dawamliq dégüdek qaytilinip uchrighan rohi we jismani kemsitilish bilenmu munasiwetlik ikenlikini éniqlap chiqqan.

Xelq'araliq tetqiqatchilar guruppisi bultur en'gliyidiki 1994 - yildin 1995 - yilghiche bolghan ariliqta tughulghan 2232 neperdin artuq balini resmiy tetqiq qilghan bolup, ularning DNA liridiki sanliq melumat özgirishliri, kichikide qattiq turmushqa, kemsitilishke, zorawanliqqa, yeklinishke, rohi bésimgha uchrighan balilarning hüjeyre danchilirining ittik qériydighanliqini, buning ular chong bolghanda her xil késellerge giriptar bolushi, mijez xaraktérining yaman tesirge uchrishi bilen munasiwetlik ikenlikini körsetken.