Analizchilar xitayning kungzi inistitotlirining chet'ellerde axbarat toplash üchün qurulghanliqini ilgiri sürdi

24 - May peyshenbe xitay bu heqte bayanat bérip, amérikining bu qararidin epsuslinidighanliqini bildürdi. Chet'ellerdiki xitay démokratliridin yang jyenli hem xu ping ependiler bu heqte pikir bayan qilip, xitayning kungzi inistitotlirining chet'ellerde xitay üchün teshwiqat qilish hem xitayning kungzi inistitotlirining chet'ellerde axbarat toplash üchün qurulghanliqini ilgiri sürdi.

Amérika dölet mejlisi ötken heptidiki qararida xitayning amérikida qurghan kungzi inistitotlirining j - 1 ( uniwérsititlardiki tetqiqatchilar üchün bérilidighan wiza) wiza bilen amérikigha kélip, xitay tili dersi ötiwatqan oqutquchilarning amérikidiki pa'aliyetlirini toxtitip, 2012 - yili 6 - aydin ilgiri xitaygha qaytishi kéreklikini uqturdi.

Amérikining bu qarari xitay hökümitining naraziliqini qozghidi. Xitay bayanatchisi xung léy peyshenbe küni bergen bayanatida amérikining bu qararini özgertishini ümid qilidighanliqini bildürüp,xitaydiki munasiwetlik tarmaqlarning nöwette amérika terep bilen bu heqte söhbet ötküzüwatqanliqini ilgiri sürdi. Xitayning chet'ellerdiki kungzi inistitotlirini bashqurush merkizining mes'ul xadimimu 20 - may küni amérika hökümitige buheqte xet yézip,eger xitay oqutquchilirigha wiza bérish toxtitilsa kungzi inistitotigha sélin'ghan meblegh hem mektepke xitay tili oqush üchün pul tapshurghan oqughuchilargha éghir iqtisadiy ziyan bolidighanliqini eskertken.

Chet'ellerdiki xitay démokratliridin amérikidiki puqralar küchi teshkilatining mes'uli yang jyenli ependi hem béyjing bahari zhurnilining bash muherriri siyasi analizchi xu ping ependiler ziyaritimizni qobul qilip, amérika hökümitining xitayning kungzi inistitotliri oqutquchilirigha wiza bérishni toxtitishni qarar qilishida bezi konkrét sewebler barliqini otturigha qoydi.

Béyjing bahari zhurnilining bash muherriri xu ping ependi birnechche yildin buyan chet'ellerde quruluwatqan kungzi inistitotlirining, “Medeniyet almashturush” dégen chirayliq nami bar, emma emeliyette xitaydin kelgen bu oqutquchilarning til oqutushtin bashqa, heqiqi ilmiy tetqiqat netijilirining asasen yoq diyerlik ikenlikini bildürüp, kungzi inistitotining oqutquchiliri ichidiki bezilirining ashkara salahiyitidin köre, ularning heqiqiy arqa körünüshining guman qozghaydighanliqini bildürdi.

Yang jyenli ependi xitay hökümitining kungzi inistitotlirining chet'ellerde köplep qurushidiki meqsiti heqqide birqeder etrapliq toxtaldi.

Yang jyenli ependi sözide, xitay teripidin “Chet'ellerde medeniyet almashturush”namida, zor meblegh sélip qurulghan kungzi inistitotliri oqutquchilirining ichide xitay hökümiti teripidin uchur toplash üchün ewetilgen bir qisim kishilerningmu barliqini ilgiri sürüp mundaq dédi.

Yang jyenli:“Xitay hökümiti chet'ellerde medeniyet almashturush”namida, 5 milyard dollar meblegh sélip quruwatqan kungzi inistitotliri gherb döletlirining diqqitini qozghighili xéli bir mezgil boldi. Metbu'atlarda élan qilin'ghan bir qisim tekshürüsh doklatliridin melum bolushiche, kungzi inistitotining oqutquchiliri asasen bashlan'ghuch, ottura mektep oqughuchilirigha xitay tili ögitish bilenla shughulliniwatidu. Ular j - 1 wizisi arqiliq teklip qilinidighan mutexessislerde bolushqa tigishlik tetqiqat iqtidarlirinimu hazirlimighan. Ularning chet'ellerde qiliwatqan ishliri xitay tili ögitishtin bashqa, xitay hökümitining siyasitini chet'ellerge teshwiq qilish bolmaqta. Hetta kungzi inistitotining oqutquchiliri ichide bir qisim kishiler xitay hökümiti üchün keng da'iride xilmu - xil uchurlarni toplash wezipisini ötewatidu. Téximu éniqraq qilip éytqanda, kungzi inistitoti oqutquchiliri terkipide axbarat toplashni özige wezipe qilghan bir türküm terbiyilen'gen jasuslarning barliqi ilgiri sürülmekte.”

Yang jyenli ependi yene, amérikining kungzi inistitotlirigha chare körüshining asasliq seweblirining biri xitayning amérikida qurulghan kungzi inistitotlirining amérika hökümitining aliy mektepler ma'aripigha qoyulghan qa'ide - nizamlirigha xilap haldiki mektep bashqurush tüzümini qollan'ghanliqi ikenlikini tekitlidi.

“Amérika hökümiti hazir kungzi inistitotliri namidiki mekteplerge qarita tekshürüshni kücheytip, retlesh élip bériwatidu. Amérika hazirgha qeder kungzi inistitotlirining oqutquchilirini jasusluq bilen shughullandi yaki siyasi pa'aliyetler élip bériwatidu dep tekshürmidi. Belki, bu mekteplerning oqutush tüzümidiki qa'idige xilap qilmishlarni tekshürüp bir terep qilmaqta. Chünki, kungzi inistitotliri amérikidiki nurghunlighan uniwérsitétlarning ichide mexsus inistitot namida tesis qilin'ghan bolsimu, emma bu inistitotlar amérikining asasi ma'arip séstimisi bolghan bashlan'ghuch hem ottura mektep oqughuchilirigha xitay tili dersi ötüwatidu. Tetqiqat bilen shughullan'ghan oqutquchilar tolimu az sanda. Nöwette bu mekteplerning oqutush süpitidimu éghir mesile barliqi otturigha qoyulmaqta.”

Yang jyenli ependi amérika hökümitining kungzi inistitotliri oqutquchilirining wiza mesilisi heqqide alghan qararidin, amérika hökümitining xitayning amérikida her xil namlar bilen uchur toplawatqan axbarat xadimlirigha yéqindin diqqet qilip, tedbir élishqa bashlighanliqining bir namayendisi déyishke bolidighanliqini tekitlidi.