12 Yashliq mirzahid amanullaning ölümi inkas qozghimaqta

Ikki heptidin buyan chet'ellerdiki Uyghurlar her xil pa'aliyetler arqiliq, 12 yashliq ösmür mirzahid amanullaning saqchixanidiki ölümi üchün inkas qayturdi. Amérikining washin'gton shehiridiki Uyghurlar amérika Uyghur uyushmisining teshkillishi bilen, 1-iyun balilar bayrimi küni washin'gtondiki xitay elchixanisi aldida namayish ötküzüp, mirzahid amanullaning xitay saqchiliri teripidin öltürülüshige naraziliq bildürgen idi. Chet'ellerdiki Uyghur teshkilatlirining tor béketliride 12 yashliq mirzahid amanullaning korla saqchixanisidiki ölümi heqqide inkaslar yézilip, teshkilatlarning weqe heqqidiki naraziliq bayanatliri élan qilindi.

Dunya Uyghur qurultiyining 4-iyun küni weqe heqqide bergen bayanatida, dunya Uyghur qurultiyi re'isi rabiye qadir xanim weqe heqqide toxtilip, xitay hökümitining bu yillarda her xil namlar bilen sherqiy türkistanda élip bériwatqan basturush heriketlirini bayan qilip, xitay hökümitining “Qanunsiz diniy étiqad” pa'aliyetlirini basturush namida, hetta Uyghur ösmürlirigimu qebih wasitilerni qolliniwatqanliqini eyiblidi. Hemde xelq'ara jem'iyetni xitay hökümitining bu qilmishigha diqqet qilishqa chaqirdi.

Xelq'ara Uyghur qelemkeshler jem'iyiti 4-iyun küni öz tor békitide weqe heqqide bayanat élan qildi.

Xelq'ara Uyghur qelemkeshler jem'iyiti élan qilghan bayanatida, xitay hökümitining Uyghurlarning pikir qilish erkinlikini basturush bilen bille, Uyghurlarning diniy étiqad erkinlikinimu üzlüksiz basturup kéliwatqanliqi eyiblendi.

15 Kün'giche weqeni axbarattin yoshurup kelgen xitay hökümitimu, 6-ayning 4-künige kelgende weqeni tunji qétim burmilap xewer qildi. Uyghur aptonom rayonluq hökümet da'iriliri xitayning “Tengritagh tori” hem “Yer shari waqti géziti” qatarliqlarda bérilgen xewerliride, mirzahid amanullaning diniy telim éliwatqan jayida tayaq yep béshi yérilghandin kéyin doxturxanigha apirish yolida ölgenlikini xewer qilip, chet'eldiki Uyghur teshkilatlirining weqege qarita inkasini qutratquluq bilen eyiblidi.

Dunya Uyghur qurultiyining bayanatchisi dilshat rishit bügün radi'omizgha bergen bayanatida, xitay hökümitining weqeni burmilap xewer qilish arqiliq, Uyghurlarning diniy étiqad pa'aliyetlirini basturush üchün, yéngi bir bahane izdewatqanliqini ilgiri sürdi.

Dilshat rishit sözide, xitayning mezkur weqeni 15 kün sir tutushining özila, mirzahid amanullahning xitay saqchiliri teripidin öltürülgenlikining yéterlik ispati ikenlikini tekitlep mundaq dédi:
“Esli ösek söz tarqitiwatqan xitay hökümitining özi. Ular 12 yashliq ösmürnimu ayrip qoymay saqchixanida urup öltürüshtek jinayi qilmishini yoshurush üchün gunahni bashqilargha artip, qutulushqa hem téximu zor kölemlik basturush élip bérish üchün bahane izdimekte.”

Dilshat rishit sözide yene xitay hökümitining yalghan xewerlerni oydurup chiqirip, sherqiy türkistandiki diniy zatlargha zerbe bérish hem diniy telim élip bériliwatqan jaylarni biraqla yoqitish meqsitige yetmekchi bolghanliqini eyiblidi.

Weqedin xewerdar se'udi erebistandiki Uyghur ziyaliysi exmed mömin ependi se'udi erebistandin radi'omiz ziyaritini qobul qilip, mirzahidning bundin ikki ay ilgiri türkiye wetendashliqigha ötkenlikini bayan qildi.

Uning bayan qilishiche, mirzahid amanullaning se'udi erebistandiki dadisi amanulla shahyar türkiye wetendashliqigha iltimas qilishi seweblik, 2009-yildiki 5-iyul ürümchi weqesidin kéyin, türkiye hökümiti amanulla shahyar ependige se'udi erebistandiki 500 din Uyghur qatarida türkiye wetendashliqi bergen. Ikki ay ilgiri mirzahid amanulla hem uning anisi rizwan'gül xanim, akisi miradil amanullalar türkiye wetendashliqigha ötken bolsimu, emma 12 yashliq mirzahid amanulla 21-may küni korlidiki xitay saqchixanisida dadisini körüsh arzusigha yételmey bu dunya bilen widalashqan.

Exmet mömin ependi 7 ayliq mezgilidin bashlap dadisidin ayrilghan mirzahid amanullaning, xitay hökümiti pasport béjirip bermigenliki seweblik se'udi erebistandiki dadisini körüsh arzusighimu yételmigenliki, se'udi erebistandiki Uyghurlarni échindurghanliqini bildürdi.

Nöwette, mirzahid amanullaning ölümi chet'ellerdiki Uyghur tor béketliridiki we Uyghur jama'iti arisidiki asasliq munazire hem inkas témisigha aylanmaqta.