Xitay yazghuchisi mo yen stokholimda muxbirlarning bésimigha duch keldi

Shiwétsiye téliwiziyisining xewer qilishiche, xitay yazghuchisi mo yen stokholimda ötküzülgen tunji qétimliq axbarat yighinida muxbirlarning siyasiy, démokiratiye, insan heqliri mesililiri boyiche sorighan so'allirigha jawab bérish tes kélip “Men nobél siyasiy mukapatigha emes, belki nobél edebiyat mukapatigha irishtim” dep achchiqlan'ghan. U oxshimighan pikir - qarashtikiler heqqide soralghan so'allargha jawab bérishni ret qilip “Eger men köz qarishimni déyishke mejburlansam, jawab bérishni xalimaymen” dégen. Shiwétsiye téliwiziyisining xewer qilishiche, mo yen xitay hökümitining axbarat eserlirige we neshr boyumlirigha qaratqan tekshürüsh we kontrol qilish tüzümini qollighuchilarning biri bolup, u bu mesilide bu qétim muxbirlarning so'allirigha duch kelgen, emma u muxbirlarni kütüwélish yighinda özining bu köz qarishini aqilghan.

Shiwétsiye “Kündilik xewerler” géziti xitay yazghuchi mo yen nobél edebiyat mukapatigha irishkendin béri, uning heqqide izchil türde tenqid maqalilirini ilan qilip kéliwatqan gézitlerning béri bolup, mo yenning shiwétsiyige qedem basqan künige ülgürtüp, nobél edebiyat mukapatining sahibi hérta müllér bilen xitay sha'iri lyaw yiwuning mo yen heqqidiki teniqidlirini ilan qilghan. Hérta müllér ilgiri bergen bayanatida nobél edebiyat mukapatining mo yen'ge bérilishi bir “Paji'elik meghlubiyettur” dégen bolsa, u bu qétim “Kündilik xewerler”gézitining ziyaritini qobul qilghanda, özining mo yen'ge ishenmeydighanliqini bayan qilip mundaq dégen “U, xitay hökümitining eserlerni tekshürüsh tüzümining qollighuchisidur.Bu, adem ishen'güsiz bir zorawanliq hésablinidu. Tinchliq mukapatining türmidiki lyu shawbogha bérilip, edebiyat mukapatining mo yen'ge bérilishi xitaygha xata ségnal bérishtur hem insan heqliri we démokratiye üchün ishlewatqanlarning yüzige urulghan bir shapilaqtur.”

Xitay sha'iri lyaw yiwu “Guwahliqtin qachqan yéziqchiliq nomusizliqtur” dégen maqaliside - 89yili uqughuchilarni qirghin qilghan xitay üchün ishlewatqan we qirghinchiliqni körüp turup uninggha guwah bolushtin özini qachurghan mo yen'ge mobél edebiyat mukapatini bérish, xuddi - 1965yili kommunistperes söwét yazghuchisi mékayil sholoxofqa nobél edebiyat mukapatini bergendek bir xataliqtur. U, xitayning parixor emeldari bo shileyni medhiyilep shé'ir yazghan hoquqperes we shöhretperes yazghuchidur” dep tenqid qilidu.

Nobél mukapatini bahalash komitétining qa'idisi boyiche, her yili - 12ayning - 10 küni nobél mukapatigha irishküchiler nobél mukapatini tarqitish murasimida shiwétsiye padishahining qolidin nobél mukapatini qobul qilidu we nobél mukapatini qobul qilish nutuqi sözleydu. - 9 Chisila bolsa barliq nobél mukapatigha érishküchiler hökümet binasida axbarat ilan qilish yighinigha qatniship muxbirlarning so'allirigha jawab béridu. Mo yenning bu qétimqi muxbirlarni kütüwélishi tunji qétimliqi bolup, kéyinki künlerde insan heqlirige munasiwetlik bolghan téximu köp so'allargha duch kélishi mumkin iken.