Yazghuchi nikolas kristofning "térrorchiliq we olimpik" namliq maqalisi toghrisida

Aptor nikolas kristof tartghan " sherqi asiyagha qarighanda, ottura sheriq puriqi köp" bolghan qeshqer kochilirining süretliridin bir körünüsh.

Aptor maqalisini mundaq bashlighan: " bu yil xitayning eng gherbidiki musulmanlar rayonidin kelgen, netijilik bolmay qalghan ayropilan partlitish suyiqesti, bu yilliq olimpikni TNT bilen partlitish, hetta olimpik tenheriketchilirini görüge élishni pilan qiliwatqan ' wehshiy térrorchilar guruhi ' qatarliq térrorluq suyiqestliri heqqidiki xewerler qarimaqqa oydurmidek qilatti".

" Térrorchi izdep qeshqerge uchtum "

Aptor bularning intérnét tor betlerdiki epqachti gepler bolmastin, belki xitay hökümitining doklatliri ikenlikini shunglashqa bu jehette yip uchigha érishish üchün qeshqerge

Photo: Nicholas D. Kristof/The New York Times

Seper qilghanliqini bayan qilip " shundaq qilip men térrorchi izdep, neqishlik munarliri, töge we gilemliri bilen ottura sherqche keypiyat béridighan qedimiy yipek yolidiki bostanliq ‏ - qeshqerge uchtum" dep yazidu.

Aptor qeshqerge barghandin kéyin özi yoluqqan kechürmishlerni intayin satirik usulda bayan qilghan bolup, özi izdewatqan nersini tapmastin turup qeshqerge kéle - kelmey, xitay bixeterlik tarmaqlirining uni tépiwalghanliqini yazidu we özi yallighan xitay aparatorning uninggha téléfon qilip özini ikki neper puqrache kiyin'gen saqchining soraq qilghanliqini hemde soraqtin kéyin u saqchilarning bu soraq heqqide héliqi amérikiliq muxbirgha héchnéme éytmasliqi kéreklikini, muxbirlarning bundaq ishlargha bek sezgür mu'amile qilidighanliqini éytqanliqini otturigha qoyidu.

Musteqilchiler "sherqiy türkistan" döliti qurush uchun parakendichilik sélip turidu

Aptor yuqiridiki soraqlar heqqide toxtilip: " soraq qilish bolsa xitay hökümiti, xitayning gherbidiki bu musulmanlar rayonining muqimliqidin endishe qilidighanliqining belgisi bolsa kérek" dep yazidu we bu rayondiki musteqilchilerning "sherqiy türkistan"döliti qurush uchun anda - sanda xitay saqchilirigha parakendichilik sélip turidighanliqini bayan qilip, xitay hökümitining 1997 - yilidin 2001 - yiligha bolghan ariliqta mushu xildiki weqelerge alaqidar dep qaralghan kishilerdin 200 neperge ölüm jazasi bergenlikini otturigha qoyup ötidu.

Aptor maqalisini axirida, 11 - séntebir weqesidin kéyin xitayning öz aldigha térrorluqqa zerbe bérishni bashlighanliqini, emma kishilik hoquq teshkilatliri hemde xelq'ara kechürüm teshkilatining xitayning térrorluqqa qarshi turush bahanisida Uyghurlarni basturuwatqanliqini ilgiri sürgenlikini hemde xitayning térrorluqqa qarshi basturushlirini amérika hökümitining melum jehettin qollighanliqini otturigha qoyup: " bu bir nomussizliq bolup, biz xitay qilghan iplasliqlarni sadir qilmasliqimiz kérek idi" dep yazidu.

" Xitay ishpiyonlirini azdurushtin xushalliq taptim "

Bu maqalide ademning diqqitini tartidighan bir terep bolsa, qeshqerde aptor ziyaret qilghan Uyghurlarning öz pikirlirini intayin éhtiyatchanliq bilen otturigha qoyushi hemde uning arqisigha sayidek egishiwalghan xitay bixeterlik tarmaqlirining ishpiyonliri bolup, gerche aptor néme üchün xitay ishpiyonlirining özining arqisigha kiriwalghanliqini we ularni azdurush jeryanidin xushalliq tapqanliqini süretlisimu, emma özi ziyaret qilghan Uyghur yashliri olimpikning üstidin shikayet qilghan bolsa, bezi dukandarlar özlirining xitay köchmenlirining Uyghur élige köplep kirishidin intayin narazi ikenlikini bildürüshken bolup, aptor bu Uyghurlarning öz pikirlirini intayin éhtiyat bilen dengsep turup ipadilishidin te'ejjüplen'gen‏ - yu ‏su'al qoymighan.

Bu heqte öz köz qarashlirini otturigha qoyghan siyasiy közetchi ilshat ependi Uyghurlarning öz pikirlirini éhtiyat bilen otturigha qoyushi Uyghurlar üstidiki siyasiy bésimning intayin éghir ikenlikini ispatlaydighanliqini bildürdi.

"Uyghurlarning chet'el muxbirigha emeliy ehwalni chüshendürelishi mumkin emes"

Derweqe yerlik xitay hökümiti Uyghur rayonida yéqindin buyan dawamlashturup kéliwatqan herbiy halet yürgüzüsh, kéchisi talagha chiqishni cheklesh, ayropilan'gha chiqqan Uyghurlarni qattiq tekshürüsh qatarliq tedbirlerni alghan bolup, ilshat ependining bildürüshiche, hazir poyiz bilen seper qilghan Uyghurlarmu qattiq tekshürülidighan bolup, bu heqte toxtalghan ilshat ependi: " bundaq ehwalda Uyghurlarning bir chet'el muxbirigha Uyghur élining emeliy ehwalini chüshendürelishi mumkin emes" dédi.

Uyghur ilidin kelgen melumatlargha qarighanda, xitay hökümiti alghan bixeterliki tedbirliri Uyghurlarning normal turmush kechürüshige her xil tosalghularni peyda qilghan bolup, ular hazir olimpikning tézrek ayaghlishishini kütmekte iken.

Ilgiri dunya Uyghur qurultiyi bayanatchisi dilshat rishit olimpik bixeterliki sewebidin qeshqerning üsti ochuq türmige aylan'ghanliqini bildürgen idi.