5 - Iyuldin kéyin Uyghur élida oghri - yanchuqchilarmu saqchi boldi

Bu ölchem, Uyghur jem'iyitidiki oghri - yanchuqchilarningmu, xitay saqchi qoshunida keng orun élishigha yol échip, Uyghurlarning siyasiy, ijtima'i weqe we délolarda téximu köp yolsizliqlargha we ziyankeshlikke uchrishigha seweb bolmaqta. Töwende diqqitinglar muxbirimiz shöhret hoshurning bu heqte Uyghur élidiki ahalilerdin igiligen melumatlirida bolidu:

Melum bolushiche, Uyghur élining xéli bir qisim jaylirida yardemchi saqchi namida qobul qilin'ghan saqchilarning köpinchisi, ottura mektep terbiyisi körmigen, peqet jem'iyette buzghunchiliq xaraktérida ish térip yürgen yashlar bolup, ular nöwette xitay saqchilirining Uyghur jem'iyitini bashqurush, bolupmu siyasiy, ijtima'i délolarni pash qilish we bir terep qilishida aktip rol oynimaqta. Aqsuning igerchi yézisidiki erzdarlardin emet qasim we uning a'ilisi bu yil yazda, ene shu yardmchi saqchi namida ishlitiwatqan oghri - yanchuqchilarning shiddetlik hujumigha uchrighan. Ular zorawanliq qiliwatqan chéghida héch ikkilenmestin “Biz herqaysinggha oxshash hökümetke qarshi kishilerning edipini bérish üchün bu kiyimni kéyiwatimiz, ma'ash éliwatimiz” dégen we “Xelq saqchisi” déyilgen chümperdisini élip tashlighan. Shu künki hujumda emet qasimning yüzi yérilghan, oghlining yüzi köydürülgen.

Nöwette siyasiy jehettin gumanliq dep qaralghan we sezgür mesililer üstide dawa qiliwatqan nuqtiliq a'ililerge qoyulghan paylaqchilar arisidimu oghri we yanchuqchilarning barliqi ashkarilandi. Ürümchidiki dertmen ana patigul ghulamni nazaret qiliwatqan yardemchi saqchilardin biri, özining eslide bir yanchuqchi ikenlikini yoshurmighan. U patigul ghulamgha “Eger méni mushundaq tillawersingiz, men esli kespimni tépiwalimen” dégen؛ patigul “Esli kesping néme?” dep sorighanda “Men eslide bir yanchuqchi” dep jawab bergen. Patigul ghulam bolsa “Manga paylaqchiliq qilishing yanchuqchiliqtinmu yaman ish” dep lenet oqughan.

Uyghur élidiki bezi resmiy saqchilar, oghri, yanchuqchilarni “Minbing”, “Yardemchi saqchi“” namida yallap ishlitip zorawanliq we paylaqchiliqqa salghandin bashqa, yene bezi jaylarda, ularni öz yoligha erkin qoyuwétip, ularning paydisigha shérikleshken. Qeshqer yéngisheher nahiyisining yéngi'ériq saqchixana bashliqining aldinqi yili oghri - yanchuqchilar bilen shérikleshkenliki pash bolup, amma arisida küchlük ghulghula peyda bolghan. Da'iriler weqe ashkarilinip ketkendin kéyinla mezkur saqchixana bashliqini wezpisidin élip tashlighan. Bu weqeni ghayip oghlining iz - dérikini qilip mezkur saqchixanigha barghan tursunaxun aka mundaq bayan qilidu:

Hörmetlik radi'o anglighuchilar, yuqiriqidek weqeler sewebidin, nöwette Uyghur jem'iyitide “Hoshuqtin ding - ding yaman, saqchidin minbing” dégen maqal, yanchuqchilarning saqchiliqqa kesp almashturghanliqi heqqide yumurlar peyda bolghan. Bezi közetküchilerning éytishiche, 5 - iyuldin kéyin bir türküm Uyghur saqchilar heqsizliqqe taqet qilalmay wezipisidin istipa bergen؛ yéngi oqush püttürgen yashlarmu, saqchiliqqa iltimas sunushtin özini tartqan. Bu xitayning Uyghur élidiki saqchilar qoshunida belgilik boshluq peyda qilghan. Netijide xitay da'iriliri Uyghurlardin saqchi qobul qilishta, burun uning zorwanliq we yuzsizlik iqtidaridin bashqa, belgilik telim - terbiye shertini qatqan bolsa, emdilikte axirqi shertni emeldin qaldurghan.