Aliy mekteplerning pilandin sirt oqughuchi qobul qilish nisbiti töwenleydighan boldi

• Muxbirimiz méhribanning bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Bu yilqi aliy mekteplerge oqughuchi qobul qilish xizmiti xitaydiki herqaysi ölkilerde resmiy bashlandi. Xitay ma'arip ministirliqi yéqinda mexsus höjjet chüshürüp, bu yilqi oqughuchi qobul qilish xizmitide, pilandin sirt qobul qilinidighan oqughuchilar omumi sanining 5% tidin éship ketmeslikini otturigha qoyghan

Oxshash bolmighan inkaslar

Xitay agéntliqi teripidin bériliwatqan bu heqtiki xewerlerdin melum bolushiche, bu yil aliy mektepke imtihan bergen oqughuchilarning sani bulturqidin köp bolup, pilan ichidiki qobul qilinidighan oqughuchilar sani ötken yilidikidin perqlenmeydiken. Démek bu yil aliy mektepke imtihan bergen oqughuchilar arisidiki riqabetlishish téximu kücheygen. Bir qisim analizchi we ma'arip mutexessisliri, xitay ma'arip ministirliqining bu yil aliy mektepke oqughuchi qobul qilishta pilandin sirt qobul qilinidighan oqughuchilar sanini qisqartmaqchi boliwatqanliqi heqqidiki yol yoruqigha oxshimighan köz -qarashlarda bolmaqta.

Mesilen beziler bundaq qilish arqiliq aliy mektep püttürgen oqughuchilarning bundin kéyinki ishsizliq mesilisi bir qeder yéniklishi mumkin dep qarisa yene beziler " hökümetning bundaq buyruqni chüshürishi oqughuchilarning yuqirilap oqush arzuyini boghqanliq, xitay we Uyghur élidiki ishsizliq mesilisi hergizmu pilandin sirt oqughuchi qobul qilish nisbitining töwenlishishi bilen yéniklep qalmaydu " dep körsetmekte.

Kéngeytip oqughuchi qobul qilishni heqiqeten kémeytish kérek

Radi'omizning ziyaritini qobul qilghan xitay ziyaliysi ma shyawmin ependi yillardin buyan xitayda yürgüzülüwatqan pilandin sirt oqughuchi qobul qilish siyasiti tüpeylidin kélip chiqiwatqan oqush pulining heddidin tashqiri qimmet bolup kétishi we ma'arip süpitining barghanséri töwenlep kétishi qatarliq mesililerni tekitlep "hazirning özide pilan ichide qobul qiliniwatqan oqughuchilar xizmet tapalmay yürse, pilandin sirt qobul qilin'ghan oqughuchilarning mektep püttürüp xizmet tapalishi téximu mumkin emes, shunga kéngeytip oqughuchi qobul qilishni heqiqeten kémeytish kérek" dep körsetti:

"Bizning bu döletning ma'arip sahaside, bolupmu aliy mektep ma'arip saheside mewjut bolup turiwatqan mesililer bekmu köp. Mesilen kéngeytip oqughuchi qobul qilish, oqush pulini heddidin tashqiri örlitiwélish, oqush süpiti bilen kari bolmasliq dégendek mesililer nahayiti éghir. Biz bu heqte choqum izchil halda islahat élip bérishimiz kérek. Statistikilargha qarighanda, hazir köpligen xizmet orunliri ottura téxnikom we aliy téxnikom püttürgen kesp eqlige mohtaj iken. Shunga hemme ademning choqum aliy mektep püttürüshi shert emes. ' Aliy mektep püttürgendila andin xizmet tapqili bolidu ' dégen köz ‏-qarashmu toghra emes. Uning üstige kéngeytip oqughuchi qobul qilish dégenning özi ma'arip süpitini yaxshilash emes, belki ma'arip arqiliq pul tépish dégenlik, shunga hazir menche bu xil ehwalning aldini almisa bolmaydighan haletke yetti"

Uyghurlargha tesiri téximu chong

Radi'omizning ziyaritini qobul qilghan Uyghur ziyaliysi doktor qahar barat ependi söhbet jeryanida, xitay hökümitining pilandin sirt oqughuchi qobul qilishni kémeytish heqqide chiqarghan bu qararining Uyghur élidiki oqughuchilargha téximu zor tesir körsitidighanliqini, shundaqla aliy mektep püttürgen Uyghur oqughuchilirining ishsizliq mesilisi bu xil qararning chiqishi bilen yéniklimeydighanliqini tekitlidi.

Amérika téksas uniwérsitétining proféssori len yün ependining körsitishiche, xitaydiki aliy mektep püttürgenlerning nisbiti bashqa döletlerdikige sélishturulghanda, xélila töwen. Iqtidarliq ademler yenila kem. Xitay hökümiti eslide téximu köpligen ademlerning ali mektep sewiyiside bolushini teshebbus qilishi kérek idi. Eksinche ular hazir pütünley bazar iqtisadiy bilen bolup, ma'aripqa dégendek köngül bölmeywatidu. Hetta yerlik hökümetning ma'arip orunlirigha kashila qilishimu barghanséri éghirlashmaqta" dep bildürgen. (Méhriban)