Sabiq sherqiy türkistan islam jumhuriyitining tashqi ishlar ministiri qasimjan haji toghrisida

Qasimjan hajim toghriliq köprek melumat élish üchün ”qutadghubilik“ni ereb tiligha terjime qilghan alim muhemmed qasim hajimgha muraji'et qilghan iduq.

Muhemmed qasim hajim qasimjan hajim toghriliq töwendikilerni sözlep berdi :“ Qasimjan hajim 1926- yili mekkige hej qilish üchün kelgen we meshhur islam mutepekkuri musa jarulla bilen uchrashqan we u kishining wasitisi bilen se'udi erebistanining qurghuchisi merhum qral abdul'ezizning qobul qilishigha érishken, kéyinche weten'ge qaytip ketken iken. Esli bu kishi 1901- yili xotenning ilchide halliq tijaretchi a'iliside dunyagha kelgen. Iptida'iy telimini xotende alghan bolup, qeshqer, ürümchi sheherliride hem tijaret, hem bilim tehsil qilish bilen yürüsh jeryanida musa jarulla bilen köp qétim söhbetliship uningdin milliy we diniy jehettin rohiy küchlerni alghan iken. Kéyinche tijaritini turpan'gha yötkep bérip shu jayda turup qalghan we xojiniyaz hajimning meshhur qomandani mehmud muhidiyning qizi rehime xanimgha öylen'gen. Qumulda inqilab partlighandin kéyin, xotende inqilab partlighanda xoten mujahidliri bilen birge jengge atlinip, kéyinche qeshqerde qurulghan sherqiy türkistan islam jumhuriyitining tashqi ishlar ministiri bolghan iken.

Qasimjan hajimning muhajirettiki hayati

Muhemmed qasim hajim yene mundaq dédi:“Qasimjan hajim Uyghur élide milliy inqilab meghlup bolghandin kéyin, 1934- yili muhemmed emin bughra bashchiliqidiki inqilabchilar bilen birge hindistan'gha hijret qilghan. Bu jeryanda bu adem Uyghur éligha munasiwetlik mesililer heqqide her xil maqalilerni yazghan, xelq'ara islam qurultiyining da'imiy ezaliridin bolup, dunyaning her qaysi jaylirida chaqirilghan islam qurultaylirigha ishtirak qilghan. Islam ellirining meshhur kishiliri bilen bolghan dostluqi alahide bolup, shular arqiliq Uyghurlarning musteqilliq telep qilish mesilisini islam dunyasigha anglitish we Uyghurlarni ulargha tonushturush yolida untulmas xizmetlerni qilghan. Özi ana tilidin bashqa parsche bilen in'glizchini biletti.”

Qasimjan hajimning wapati

Qasimjan hajim a'ilisi bilen pakistanning karachi shehiride hayatining axirqi waqitlirini ötküzgen bolup, 1981- yili pakistanning karachi shehiride dunyadin ötken. Bu küni pakistan, hindistan, misir, türkiye qatarliq döletlerning gézit - zhurnallirida uning wapati élan qilin'ghan, köpligen mersiye shé'irlar yézilghan iken.