Qeshqer "4 - awghust weqesi" de eskerlerning qoli barliqi ilgiri sürüldi
Muxbirimiz erkin
2008.09.29
2008.09.29
RFA Photo
Weqede qara mashina heydigen ikki Uyghur yashning etigenlik yügreshke chiqqan 70 kishilik bir chégra mudapi'e etritini mashinigha basturup 16 eskerni öltürgenliki, ularning yene eskerlerge partlatquch bomba atqan we yaridar eskerlerni pichaqlap öltürgenliki ilgiri sürülgen idi. Lékin nyu york waqti géziti düshenbe küni bu weqege a'it maqale élan qilip, xitay terepning weqe toghrisidiki chüshendürüshide gumaniy nuqtilar barliqini, weqede eskerlerning bir birini pichaqlighanliqini otturigha qoydi.
Xitay hökümiti 4 - awghust küni etigende yüz bergen xitayning qeshqerdiki bir chégra mudapi'e etritini qara mashinigha basturup, 16 eskerni öltürgenlik weqesini 2 Uyghur yashning élip barghanliqi, bu weqe Uyghur "bölgünchiliri"ning béyjing olimpik yighinini qalaymiqan qilish qestidiki " térrorluq" hujumi ikenlikini jakarlighan idi. Xitay da'irilirining eyni waqitta chüshendürüshiche, qara mashina heydigen 2 Uyghur yash etigenlik yügreshke chiqqan eskerlerni arqidin kélip soqqan bolup, ular yene qolda yasalghan bomba atqan we mashinidin chüshüp bezi eskerlerni pichaqlap öltürgen iken.
Eyni chaghda da'iriler bu 2 yashning tirik qolgha chüshkenliki, yashlarning birining taksi shopuri, yene birining köktatchi ikenlikini bildürgen idi. Bu weqe qeshqer shehirining semen yézisigha kétidighan yoldiki milli shipaxana aldida yüz bergen bolup, weqe yüz bergen jayning etrapida chégra mudapi'e qisimlirining gazarmisi, yolning qarshi teripide tarim néfitlikining méhmanxanisi jaylashqan idi. Eyni chaghda méhmanxanidiki yoluchilarning ichide az dégende 3 neper chet'ellik sayahetchi bar idi. Süren - chuqan awazi bilen yataq öyining balkunigha chiqqan chet'ellik sayahetchiler yolning qarshi teripide yüz bergen weqeni öz közi bilen körgen shundaqla bir sayahetchi neq meydanni 27 parche resimge tartqan. Bu resimlerning bir qisimi düshenbe küni nyu - york waqti gézitide élan qilindi.
Nyu - york waqti gézitining düshenbe künki xewiride weqeni öz közi bilen körgen chet'ellik sayahetchilerning weqe toghrisidiki bayanlirigha yer bérilgen bolup, bu bayanlarda xitay da'irilirining weqe toghrisidiki chüshendürüshige guman peyda qilidighan bezi uchurlar bar. Shu küni weqe yüz bergen jayning udulidiki méhmanxanida yatqan 3 chet'ellik sayahetchi weqede partlash awazi anglimighanliqini, lékin eskerlerni pichaqlighanlarning qara mashinidiki Uyghurlar emes, herbiy kiyim kiygen 2 esker bolup, bu weqening özlirini heyran qaldurghanliqini bildürgen.
Nyuyork waqti gézitning bu heqtiki xewiride bu ishning bezi so'allarni tughdurmay qalmaydighanliqi eskertilip, saqchilar néme üchün qingghiraq kötürüwalidu ? yaki ular esker kiyimi kiyiwalghan hujumchilar bilen élishiwatqanmiti? hujumchilarning eskerler ichide adimi barmiti yaki bu, eskerler bilen eskerler arisidiki toqunushmiti ? dep tekitlen'gen. Bir guwahchi shu chaghdiki weqeni "saqchilar bilen saqchilar arisidiki toqunushqa oxshaytti," dep teswirligen. Weqeni sherqiy türkistan küchlirining peyda qilghanliqini ilgiri sürgen yerlik da'iriler bolsa nyu - york waqti gézitining weqe toghrisidiki xewirige baha bérishni, forma kiygen kishilerning kim ikenliki, eskerlerning néme üchün eskerlerni öltürgenlikige da'ir so'allirimizgha jawab bérishni qet'iy ret qildi.
Qeshqer sheherlik j x idarisining ismini ashkarilashni xalimaydighan bir emeldari, " men bu ishni bilmeymen, kechürüsiz, bu ishni bizning munasiwetlik ishxanimiz bar shu yerge téléfon qilip sürüshtürüng. Men ishni bilmeymen," dep jawab berdi. Biz yene qeshqer sheherlik jama'et xewpsizlik idarisining jinayi ishlar etritige téléfon qilghan bolsaqmu, lékin organning ismini éytishni xalimaydighan bir emeldari, bu weqening téléwizorlarda bérilgenlikini, eger weqeni yene tepsili igileymen dések qeshqerge kélishimizni tewsiye qildi.
Qeshqer wilayetlik partkomning sékritari shi dagang 5 - awghust küni qeshqerde axbarat élan qilish yighini chaqirip, weqe peyda qilghan qara mashinidiki 2 Uyghurning birining taksi shopuri, yene birining köktat satquchi ikenlikini ilgiri sürgen idi. U yene Uyghurlarning birining mashina heydigenliki, yene birining eskerlerge bomba atqanliqi, ularning yarilan'ghan eskerlerni pichaqlighanliqi, lékin her ikki Uyghurning partlatquch bomba, qingghiraqlar, pichaqlar we qolda yasalghan tapanchilar bilen tirik qolgha chüshkenlikini bildürgen. Emma, shi dagang weqede herbiy kiyim kiygen kishilerning eskerlerge hujum qilghanliqini tilgha almighan idi.
Chet'ellik guwahchilar nyuyork waqti gézitige bergen uchurida qara mashinining kabinkisidiki aq köngleklik Uyghur balining éghir yarilan'ghanliqini, uning kabinkidin chüshüpla qopalmay yétip qalghanliqini bildürgen. Eyni chaghda weqeni resimge tartqan süretchi kabinkidiki Uyghur balini "nahayiti éghir yarilan'ghan idi. U kabinkining ishikini échipla yerge yiqildi. U 4 - 5 qétim béshini köterdi, lékin ornidin qopalmidi," dep tekitligen.
Dunya Uyghur qurultiyi qeshqerdiki weqening aydinglashmighan nurghun teripi barliqi, nyuyork waqti gézitining weqe toghrisidiki xewiri buni ispatlaydighanliqini, xitay da'irilirining weqening heqiqi ehwalini ashkare élan qilishini telep qildi.
Weqeni öz közi bilen körgen guwahchilar eskerlik kiyimidiki kishilerning bir - birini pichaqlawatqanliqini körgen. Sayahetchilerning biri eyni chaghdiki ehwallarni mundaq bayan qilidu ": bizni qaymuqturup qoyghini eskerlik kiyimi kiygen ikki ofitsérning bashqa ofitsérlarni pichaqlawatqanliqi idi. Bu bizni qaymuqturup qoydi. Biz üchilimizde ular néme üchün bir birini pichaqlaydu, dégen tuyghu peyda boldi."
Weqeni resimge tartiwalghan süretchi bolsa herbiy kiyim kiygen 2 kishining qoli arqida tizlan'ghan péti olturghanliqi, yene bir eskerning ularning birini pichaqlighanliqini ilgiri sürgen. Nyuyork waqti gézitining 4 - awghust weqede eskerler bilen herbiy kiyimdiki kishilerning pichaqlishish weqesi yüz bergenlik toghrisidiki xewiri kishilerde xitay hökümiti ilgirligen halda chüshendürüshke toghra kélidighan weqening heqiqi ehwaligha a'it gumaniy so'allarni peyda qilmay qalmidi.