Qeshqerde köydürüp tashlan'ghan nechche yüz yilliq tarixi xanqa toghrisidiki pikir - inkaslar

Qeshqerdiki chéqilish aldida turghan Uyghur qurulushidin bir körünüsh

Yéqindin buyan xitay da'iriliri qeshqer kona sheherdiki nurghun öylerni chéqip, sheher ahalisini sheher sirtidiki bina öylerge yötkep, Uyghurlarni sheher ichidin tarqaqlashturmaqta. Qisqi qeshqer özining esli tebi'iy güzellik halitidin, medeniyet - mirasliridin ayrilip qalmaqta. Nechche yüz yildin buyan ewladmu - ewlad yashap kéliwatqan Uyghur xelqi sheher sirtigha sürgün qilinmaqta. Xitay Uyghurlarning medeniyet tarixiy miraslirini buzup - chéqishni dawam qilmaqta.

2011 - Yili 12 - ayning 1 - küni qeshqer shehirige jaylashqan, “Mensurhaji hezretliri xanqasi” dep atilidighan nechche yüz yilliq tarixqa ige bir xanqa xitay da'iriliri teripidin ot qoyup köydürüp tashlandi. Dunyaning her qandaq yéride tarixi 100 yildin ashidighan qurulush binalar, meschit - jam'iler, chirkaw we butxanilar tarixi medeniyet eser süpitide alahide qoghdilinip saqlinidu. Emma bu xanqa tarixiy sultan sutuq bughraxanning dewrige tutishidighan nechche yüz yilliq tarixqa ige muhim bir tarixi orun bolsimu, ot qoyup köydürüp tashlandi. Uyghurlarning tarixi medeniyet mirasliri, qimmetlik yadikarliqliri birleshken döletler teshkilatining tarmiqidiki UNESCO pen - ma'arip we medeniyet teshkilati teripidin qoghdilinishi kérek bolmaqta.

Xitay bu qilmishliridin némini meqset qilidu? qandaq paydigha érishidu? néme üchün Uyghurlarning tarixiy medeniyetlirini weyran qilishni xalaydu? Uyghurlarning medeniyet yadikarliqlirini qoghdash üchün néme qilish kérek? bu so'allarning jawabigha érishish üchün dunya Uyghur qurultiyining mu'awin re'isi siyit tumtürk we istanbulda yashaydighan Uyghur ziyaliy doktur atawullah shehyar ependiler bilen söhbet élip barduq.

Siyit tumtürk ependi, bu weqeni b d t ning UNESCO pen - ma'arip we medeniyet teshkilatigha melum qilish we Uyghurlarning medeniyet yadikarliqlirini qoghdash üchün türkiye qatarliq xelq'araliq teshkilatlargha murajet qilish kéreklikini bildürdi.