2003-Yildiki qirghizistan aptobus weqeside éri we baliliridin ayrilghan 11 ayal naheqchilik üstidin erz qilmaqta

Sürette, shaire göher memet.

Yéqinqi yillardin buyan, Uyghur élidin xitayning paytexti béyjing shehirige kélip erz qiliwatqan Uyghur erzdarlar barghanche köpeymekte. Radi'omiz tünügün namelum bireylen teminlen'gen uchurgha asasen, 2003-yili 26-mart küni qirghizistanda yüz bergen bulangchiliq hem aptobus köydürülüsh weqeside erliri hem baliliridin ayrilip qalghandin kéyin, héchqandaq tölemge érishelmigen tursun'gül, gülbahar, büsare, munewwer, hörigül, ayshemgül qatarliq 11 neper Uyghur ayal hem jür'et haji qatarliqlarning béyjingda erzini dawamlashturuwatqanliqini, nöwette ularning yerlik da'iriler teripidin öz yurtlirigha élip kétilish aldida turuwatqanliqidin xewer taptuq.

Erzdarlardin tursun'gül xanim qatarliqlar radi'omiz ziyaritini qobul qilip, shu qétimliq aptobus köydürülüsh weqesidin kéyin, özliri köp qétim hökümet da'irilirige erz qilghan bolsimu, emma bügün'giche héchqandaq tölem pulgha érishelmigenlikini bildürdi.

Tursun'gül xanim weqedin kéyin hökümet da'irilirining weqeni bir terep qilishta, weqede qaza qilghan xitay tijaretchiliri bilen Uyghur tijaretchilirining a'ile tawabatlirigha perqliq mu'amile qilghanliqini bayan qilip, eyni chaghda weqede qaza qilghan 4 neper xitay sodigerning a'ile tawabatlirining xitay hökümitining her bir a'ile üchün bergen 400 ming yüen tölem puligha érishkendin bashqa, ularning ayallirining hökümet teripidin xizmetke orunlashturulghanliqini, tul qalghan Uyghur ayalliri bolsa, bügün'ge qeder héchqandaq tölem pulgha érishelmeyla qalmastin, eksiche erz qilish jeryanida da'iriler teripidin aldash, tehdit sélish, popoza qilish, qorqutush qatarliq mu'amililerge uchrap kéliwatqanliqini bayan qildi.

Tursun'gül xanimning bildürüshiche, bu ularning 2-qétim béyjinggha kélip erz qilishi bolup, ular 2003-yili 3-ayning 26-küni qirghizistanda yüz bergen aptobus köydürüwétilish weqeside qaza qilghan atushluq hem qeshqerlik 11 neper tijaretchining tul qalghan ayalliri hem anilargha wakaliten hökümet da'iriliridin tölem puli bérishni telep qilip béyjinggha kelgen. Emma ularning erzi qobul qilinmayla qalmastin, nöwette atushtin kelgen tursun'gül, gülbahar, jür'et haji qatarliq ücheylen yerlik hökümet da'iriliri teripidin qayturulup kétilish aldida iken.

Bu qétim béyjinggha kelgen erzdarlardin qeshqerdin kelgen munewwer xanim, özliri béyjingda erz qilish jeryanida, salametliki nacharliship iqtisadiy jehettin qiynalghandin bashqa, her waqit yerlik da'iriler ewetken hökümet xadimliri teripidin tutup kétilish xewpi astida, erzini dawamlashturuwatqanliqini bildürdi.

Tursun'gül xanimning bildürüshiche, eyni chaghda weqede qaza qilghanlarning tul qalghan ayalliri, yétim baliliri, yashan'ghan mezgilide béqimsiz qalghan ata-aniliri 8 yildin buyan héchqandaq tölem pulgha hem hökümetning yardimige érishelmigenliki üchün éghir ghurbetchilik ichide kün kechürüshke mejbur bolghan.

Munewwer xanim yene özi hem bashqa erzdarlarning munasiwetlik da'irilerning weqeni bir terep qilishta, Uyghurlar bilen xitaylargha perqliq mu'amile qilghanliqidek bu xil tengsizlik üstidin erz qilishni dawamlashturidighanliqini bayan qilip, özlirining adalet telep qilish iradisidin hergiz yanmaydighanliqini bildürdi.

2003-Yili mart ayliridiki xelq'ara xewerlerdin melum bolushiche, 2003-yili 3-ayning 26-küni qirghizistanning béshkek shehiridin yolgha chiqqan xitaygha tewe bolghan xelq'araliq yoluchilar aptobusidiki Uyghur tijaretchilerni asas qilghan 21 kishi, shu küni kéchide qirghizistan bilen qeshqer arisidiki xitay chégrasigha yéqin jayda awwal namelum kishiler teripidin bulan'ghan, aptobustiki 21 kishi pütünley öltürüp tashlan'ghan, andin aptobus köydürüwétilgen. Eyni chaghda xitay hökümet metbu'atliri weqeni bir qétimliq térrorluq hujum qilish weqesi dep élan qilghan bolsimu, emma weqeni sadir qilghuchilarning kim ikenliki hem weqedin kéyin ölgüchilerning axiretlik ishlirining qandaq bir terep qilin'ghanliqi heqqide héchqandaq uchur bermigen idi.