"Qosh tilliq bolush" telipi nahiye hem yézilarghiche kücheytilmekte

Shinxu'a agéntliqining 22 - noyabirda bergen xewiridin ashkarilinishiche, xitay hökümiti aqsuning bay nahiyisidiki kadirlarning qosh til sewiyisini sinighan bolup, ularning ichide 39 xitay kadir we 23 neper Uyghur kadir layaqetsiz bolghanliqi üchün agahlandurulghan. Yeni Uyghur élida qosh tilliq bolush kadirlargha baha bérishtiki eng asasiy ölchem bolghan.

• Muxbirimiz gülchéhrening bu heqtiki programmisi
• Download story audio

Uyghurlargha telep qattiq

Jümlidin, aqsu bay nahiyilik partkom we hökümetmu barliq nahiyilik hem yéziliq kadirlarni bahalashta hem östürüshte qosh tilda layaqetlik bolush yaki bolalmasliqigha qarap bahalash élip barmaqta iken. Shundaqla 45 yashtin töwen kadirlarni birdek qosh til öginish kuruslirigha uyushturup ulardin xizmette qosh tilliq bolushni telep qilmaqta iken.

Biz qosh tilliq bolush telipi aqsu bay nahiyiside barliq kadirlargha oxshash qoyuliwatamdu qandaq ? digen so'allargha jawab izdesh üchün bay nahiyisige téléfon qilduq. Ziyaritimizni qobul qilghan bir Uyghur ayal, qosh tilliq bolush telipining nöwette barliq sahelerge qoyuliwatqan bir qattiq telep ikenliki emma bu telepning peqet Uyghurlarghila qoyuliwatqanliqini éytti.

Uyghurlarla qosh tilliq bolushi kérekmu?

Biz yene bay nahiyisining melum yézisidiki jéng famililik bir kent bashliqi bilen söhbette bolduq. U bayda ikki yüz mingche nopos bar, asasen Uyghurlar, xitay nopusi aran ottuz mingche chiqidu emma nöwette qosh tilliq bolush telipi xitay Uyghur hemme kadirlargha oxshash qoyuliwatidu, milliylar köprek olturaqlashqan yézilarda xitay kadirlarningmu qosh til öginishi zorür, emma bizning kenttek xitaylar köprek olturaqlashqan kentlerde ehwalgha qarap ish tutsa bolidu didi.

U yene "nahiyimizde Uyghur déhqanlar xitaychini peqetla bilmeydu, méningche kadirlarla emes, déhqanlarmu qosh tilliq bolsa téximu yaxshi chüshinishimizge, xizmetlerni yaxshi ishlishimizge paydiliq bolidu" didi.

Emma u özi aqsuda yashawatqinigha yigirme yildin ashqan bolsimu Uyghur tilida sözlishelmeydiken. Biz uningdin shunche uzun yil Uyghur élide yashash jeryanida néme üchün Uyghurche ügenmigenlikini sorighinimizda u "Uyghurche öginish bek tes, uning üstige Uyghur kadirlar hemmisi dégüdek xitayche bilidighan bolghachqa biz xitayche paranglishimiz" dep jawab berdi.

Ikki xil ölchem

Shuninggha oxshash, xitay hökümiti nöwette Uyghur élide barliq kesip hem sahelerde xitay tilini asas qilishni yolgha qoyuwatqan bolup, emeliyette xitaylargha bolsa yerlik milletlerning tilini bilish yaki öginish telipi aghzaki tekitlensimu, qosh tilliq bolush telipi asasen Uyghur qatarliq xitay bolmighan milletlerge qarita qattiq qoyuliwatqan xitayche bilish telipi iken.

Radi'omizgha kelgen inkaslargha qarighanda hazir xitay hökümitining qosh tilliq bolush telep - ölchemlirige yetmigen Uyghur kadir, oqutquchi hem xizmetchiler mushu bahane bilen xizmetliridin qaldurulush bilen birge, yashlarning xizmetke orunlishishidimu xitaychini yaxshi bilish eng aldinqi telep bolmaqta iken. (Gülchéhre)