Sabah géziti: "ramizan musulman Uyghurlargha yene zeher boldi"

Ramzan mezgilide qeshqerdiki Uyghurlar.

29 - Séntebir küni élan qilin'ghan bu maqalide Uyghurlarning xitaylarning, mubarek ramizan éyida özlirige qiliwatqan bésimning chidighusiz derijide kücheygenlikini éytqanliqi yézilghan. Maqalide yene bu rayondiki musulmanlarning rozi héyt bashlinish bilenla xitay hökümitining saqallirini chüshürüwétishke mejburlighanliqini éytqanliqi yézilghan.

Sabah géziti muxbiri ramizan éyining musulmanlar üchün ibadet éyi ikenlikini emma xitaydiki Uyghur musulmanliri üchün qorqush éyi ikenlikini bayan qilip mundaq dep yazidu: "ramizan dunyaning her qandaq jayida musulmanlar üchün du'a - tilawet, ibadet qilish we bexitlik éyi, emma musulman Uyghurlar üchün rozi éyi qorqush we bésim éyi démektur. Shinjangda yashawatqan musulmanlar, rozi héytning kélishi bilen xitay hökümitining Uyghur musulmanlargha qoyghan cheklimisining küchiyiwatqanliqini éytishti."

Xewerde xitaylarning shayardiki Uyghurlargha élip bériwatqan bésimi heqqide melumat bérilip mundaq dep yézilghan: "shayar yézisidiki hökümet xadimliri oqutquchi oqughuchilarning rozi tutushigha ruxset qilmighan. Ularning meschitlerde ibadet qilishmu meni qilin'ghan. Kishilerning dini telim terbiye élishi tamamen cheklen'gen. Bu aylarda meschitlerde tekshürüsh kücheytilgen. Hökümet belgilep bergen shirketlerdin bashqa shirketlerning hejge adem apirishimu cheklen'gen."
 
Xewerde amérikiliq proféssor dru gladnéyning bu heqtiki köz qarishigha yer bérilip mundaq dep yézilghan: "amérikining kaliforniye shtatidiki tinch okyan metbu'at inistitutida Uyghurlar heqqide tetqiqat élip bériwatqan dru gladnéy ependi xitaylarning Uyghurlargha élip bériwatqan bésim siyasitining yéqinqi yillardin béri kücheygenlikini éytti. Bu heqte nurghun qanunning chiqirilghanliqini, emma xitay hökümitining bu qanunlardin bezilirini tallap yürgüziwatqanliqini éytti."
 
Xewerning axirida Uyghurlar heqqide qisqiche melumat bérilip mundaq dep yézilghan: "kengliki fransiyidek 3 hesse kélidighan Uyghur rayonida 9 milyon Uyghur yashimaqta. Tereqqi qiliwatqan xitay dölitining hazirqi eng chong mesililiridin biri Uyghurlargha qarshi mujadile qilish. Uyghurlar tibetlerge oxshashla xitayning élip bériwatqan, diniy iqtisadiy siyasitidin narazi. Xitay hökümiti olimpik musabiqisi jeryanida bulargha qarita bésimni kücheytken idi. Qeshqer kuchar qatarliq yerlerde bolghan weqede 33 kishi öltürülgen idi, xitay hökümiti bu kishilerni Uyghur térroristlarning öltürgenlikini ilgiri sürgen bolsimu, téxighiche ispatliyalmidi."
 
Xitay hökümitining Uyghurlargha qarita diniy bésimni kücheytishtiki seweb néme? xitay hökümitining bu siyasiti mushundaqla dawam qilidighan bolsa, buning netijisi qandaq bolar? bu heqte köz qarashlirini élish üchün ege uniwérsitéti oqutquchisi prof. Dr. Alimjan inayet we hajettepe uniwérsitéti oqutquchisi dr. Erkin ekremlerge mikrofonimizni uzattuq.

• Print
• Hembehr
• Ewetish

Barliq pikir - bayanlarni körüsh.

• Bügünki anglitish
• Ilgiriki anglitishlar