Доктур әркин әкрәм: руслар тарихтин буян уйғурларниң мустәқил дөләт қурушиға йол қоймиған
2012.11.16
Доктур әркин әкрәм әпәнди истанбулда өткүзүлгән шәрқий түркистан җумһурийәтлирини хатириләш йиғинида сөз қилмақта
Доктур әркин әкрәм сөзидә тарихи мәнбәләргә асаслинип туруп, 1919 - йили русларниң уйғур диярини көзитип чиққандин кейин, у районда мустәқил бир дөләт қурушқа техи балдурлуқ қелидиғанлиқини, чүнки хәлқниң көпинчисиниң диний етиқадиниң күчлүк икәнликини, у йәрдә бир мустәқил дөләт қурулған тәқдирдә, у дөләтниң оттура асиядики қазақистан, қирғизистан вә өзбекистан қатарлиқ җумһурийәтләргә тәсир көрситидиғанлиқини, шуниң үчүн шәрқий түркистанда бир мустәқил дөләт қурушқа қәтий болмайдиғанлиқини қарар қилғанлиқини билдүрди.
Доктор әркин әкрәм, русларниң шу дәврдин етибарән уйғурларниң мустәқиллиқ һәрикәтлирини бастуруп кәлгәнликини, 1933 - йили қурулған шәрқий түркистан ислам җумһурийитини вә 1944 - йили қурулған шәрқий түркситан җумһурийитиниму руслар өзлиригә қарши тәһдит дәп қарап ағдурувәткәнликини ипадилиди.
Доктор әркин әкрәм сөзидә йәнә, 1943 - йилларда америкиму шәрқий түркситанда бир мустәқил дөләт қурушни пиланлиғанлиқини, әмма уйғурларниң у дәврдики, рус, японийә, әнгилийә вә америка қатарлиқ чоң күчләрниң сиясий тәсиригә учрап мустәқил болалмиғанлиқини билдүрди.
Көп көрүлгән хәвәрләр
RFA
- Әркин асия радийоси уйғур бөлүми: хитайниң уйғурлар үстидики шәпқәтсиз һөкүмранлиқиниң зулмәтлирини йерип өткүчи нур
- Әнглийә һөкүмити уйғур қуллуқ әмгики сәвәбидин хитайда ишләнгән күнтахтиларни чәкләйдиғанлиқини елан қилди
- Германийәниң әң чоң химийә санаити ширкити қаттиқ әйибләшләрдин кейин уйғур районидин айрилғанлиқини елан қилди
- Уйғур кишилик һоқуқ қурулуши хәлқаралиқ меһманхана зәнҗирлириниң уйғур районида кеңийиватқанлиқини әйибләп доклат елан қилди
- Хитай һөкүмити америка билән хитай арисидики сода урушиниң ақивитидин қаттиқ әндишә қилмақта