Paji'elik 1934-1937-yillar: sabiq sowét ittipaqining ürümchidiki herbiy jasuslirining teqdiri (2)

Yéqinda tataristandin rus tilida tarqitilidighan “Esirler awazi” namliq éléktronluq zhurnalda 1930-yillarda stalin teripidin Uyghur élidiki shéng shisey hökümitige herbiy siyasiy meslihetchilik xizmitige ewetilgen tatar millitidin bolghan herbiy qomandani we ataqliq herbiy jasus adi malikofning hayatigha a'it uzun bir parche maqale élan qilindi.

20-Esirning birinchi yérimidiki Uyghur élining siyasiy tarixi sowét ittipaqining tashqi siyasiy istratégiyisi bilen zich munasiwetliktur. Sowét ittipaqi bu ölkini özining herbiy-siyasiy we iqtisadiy tesiri astida tutush üchün köp tirishchanliq körsetken bolup, moskwa özining bu meqsitige yétish üchün Uyghur élige hetta qizil armiye qoshunlirini kirgüzgen idi.

Sowét ittipaqining herbiy-siyasiy bixeterlik sahesi sowét dölet menpe'etlirini qoghdash üchün Uyghur élige öz xadimlirini ewetip, rayondiki weziyetning tereqqiyat jeryanini izchil közetken . Moskwa 1933-yili “Ézilgen milletlerge yardem bérish” emes, belki militaristlar hökümitini qollash siyasiti yürgüzüp, shéng shiseyni yölep turghuzdi, axirida sowét ittipaqining wasitichiliki bilen shéng shisey bilen hemkarlashqan Uyghur milletperwerlirining shéng shisey teripidin tazilinishigha yol achti.

Adi malikof moskwa ewetken besh kishilik herbiy meslihetchiler guruppisining bashliqi bolup, u shéng shiseyning herbiy-siyasiy ishlirigha meslihetchilik hetta yétekchilik qilatti. Uning wezipiliridin biri shéng shisey we maxmut muhiti qoshunlirini özgertip teshkilleshtin ibaret bolup, besh kishilik guruppining ezasi pawil ribalko mahmut muhitining qeshqerdiki Uyghur qoshunlirini özgertishke mes'ul qilin'ghan idi.

Moskwa ürümchige ewetken besh kishilik herbiy-siyasiy razwédka guruppisining bashliqi, shuningdek shéng shiseyning aliy herbiy-siyasiy meslihetchisi adi malikof shéng shisey hakimiyitining mustehkemlinishide muhim rol oynighan bolsimu, biraq, shéng shisey uning arqisidin stalin'gha mexpiy shikayet qilghanliqi üchün stalin hökümiti teripidin türmige tashlinip, paji'elik qismetlerge duchar bolup, bir ömür azab-oqubet ichide ötüp, bu dunyadin xoshlashqan. Biraq, uning ürümchige ewetilgen sepdashliridin ribalko marshalliq, obuxow we kutis géneral léytinantliq, shaymuratof général mayorluq unwanlirigha sazawer boldi.