'Shangxey dunya yermenkisi arqiliq xitayning dunyadin pütünley ayrilip qalghanliqini körisiz'
Muxbirimiz weli
2010.05.11
2010.05.11
AFP Photo
Emma xongkongda chiqidighan bir nechche gézit ehli bu yermenke arqiliq némini hés qilghanliqidin chong quruqluqta xelqning téxi xewiri yoq.
2010 - Yilliq shangxey dunya yermenkisining daghdughisini, kishiler 5 - ayning 1 - künidiki échilish murasimida étilghan salyutlarning sanidin kördi. Shinxu'a agéntliqi bu yermenkini dunya tarixida körülüp baqmighan eng chong yermenke, u, qurulush kölimi5 kwadrat kilométir zéminni igiligen, dunyadiki 130 din artuq dölet qatnishidighan, 10 - ayning 31 - künigiche 100 milyon adem körüp soda pa'aliyitini élip baridighan eng chong bazarla emes, belki xitayning 5 ming yilliq medeniyitining eng heshemetlik körgezmisi dep tunushturdi.
'Besh ming yilliq parlaq medeniyet, sheher turmushining ilgharliqi we xitay ghururining körgezme qilinishi'
Xongkongda chiqidighan 'mejmu'e géziti'ning bayan qilishiche, shangxey dunya körgezmisi 2008 - yilidiki béyjing olimpik musabiqisidin kéyinki yene bir alemshumul körgezme. Bu, xitay üchün bir chong purset bolupla qalmay, dunya üchünmu bir chong purset. Bu yermenkining heshemeti xitayning 5 ming yilliq parlaq medeniyiti, 60 yildin buyanqi zor muweppeqiyetliri, sheher turmushining ilgharliqi, bu arqiliq xitay millitide peyda bolghan eng chong ghururning körgezme qilin'ghanliqida.'Xitayning kelgüsini ijat qilidighan küchi nede?'
'Qoyash géziti', 'xu'asha közniki' dégen gézitlarda bayan qilinishiche, shangxey yermenkisining amérika, en'gliye, yaponiye bölümliride, tebi'etke maslashqan kishilik hayatni, kishiler kelgüsini ijat qilidighan pen - téxnikini körgili bolidu. Ilah ata qilghan eqil - paraset bilen kelgüsini yaritidighan ademler pat arida ijat qilidighan güzel dunyani tesewwur qilalaydu. Emma bu yermenkining xitay bölümide 'xitay medeniyiti' dep körgezme qilin'ghan ching sulalisi dewridiki taghu - deryalar, suju shehirining baghu - bostanliri sizilghan resimler, xitaylar özliri tonumaydighan her qaysi sulaliler dewridiki hüsnixetler, xu'ashache külreng sapal, qizil mey ... Din özge bir néme yoq.Échilish murasimida yüzming pay salyut étip (olimpik musabiqisidin 20 mingni artuq étip) daghdugha qilin'ghan bu yermenke arqiliq dunya, xitayning besh ming yilliq medeniyiti ijadiyet bolmighan bir ghurbetchilik ikenlikini, xitay téxiche tarix xarabilirida aylinip yürüwatqanliqini köridu, xitayning kelgüsi nede, kelgüsini ijat qilidighan küch néme ikenlikini tesewwur qilalmaydu. Bu yermenke arqiliq kishiler xitay bilen dunyaning burunqi hem hazirqi perqini köreleydula emes, toghrisini éytqanda, xitay hazir kelgüsini yaritishta pütünley dunyadin ayrilip qalghanliqini éniq köridu.
Shangxeylikler buningdin jawab tapidighan su'al
'Dagungbaw géziti' ning bayan qilishiche, kishiler bu yermenke arqiliq shangxeyning zamaniwilashqan chong sheherge aylan'ghanliqini, bu sheherdiki heshemetler dunyadiki bashqa sheherlerdin éship kétiwatqanlqini, bu sheherde yashighan kishilerning turmushi éléktronliship bolghanliqini köridu. Peqet shangxeylikler özila, bu sheherdiki heshemetlik turmushning tebi'iy muhitni weyran qilish bedilige kelgenlikini bilidu. Emdi ular buningdin kéyin, bu sheher tebi'et dunyasi bilen we sirttiki insaniyet dunyasi bilen maslashmisa bolamdu - bolmamdu dégen so'algha jawab tépishi kérek.Shangxeydin radi'omizgha yetküzülgen uchurlardin qarighanda, shangxey dunya yermenkisi échilishtin bir nechche yil burunla, shangxeyde bu yermenke üchün öy - zémniliri mejburiy tartiwélin'ghan xelq naraziliq bildürüshke bashlighan. 'Nyuyork taymis' gézitimu yéqinda, xitayda erzini aqquzalmighan kishiler nyuyork shehiridiki birleshken döletler teshkilati binasi aldigha kélip, öy - zémini dunya yermenkisige qoshiwélin'ghanliqigha naraziliq bildürgenlikini xewer qildi.
'Qanunsiz rehberning yétekchilikide, besh ming yilliq exlet döwiside éghinawatqan adem topi'
Amérikining shimaliy karolina shitatida turuwatqan musteqil tetqiqatchi ju shöyu'enning qarishiche, bu shangxey yermenkisining xitay bölümidiki körünüsh -- qalaqliqigha baqmay shöhret qoghlishidighan, namratliqigha baqmay israpxorluq qilidighan, ijat qilish küchi we kelgüsini körüsh iqtidari bolmighanlqitin hazirqi muhitini weyran qiliwatqan, özining yaki özgining ademlik izzet - hörmitini chüshenmeydighan ademler topining, qanunsiz rehberning yétekchilikide, besh ming yilliq exlet döwiside éghinawatqan körünüsh.Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.