Türkiye parlaméntida muzakire qiliniwatqan musapirlar qanuni Uyghurlar üchün néme yéngiliqlarni élip kélidu?
2012.06.21

Yene bir tereptin türkiyige panahliq tilep kéliwatqan chet'elliklerning resmiyetliri asanlashturilidiken. Insan heqliri, erkinlik we bixeterlik otturisidiki tengpungliqni qoghdighan halda, insan heqliri ölchemliri we yawropa birliki ölchemlirige toshidighan musapirlar sistémisi qurup chiqilidiken.
Yéngi qanun türkiyige panahliq tilep kéliwatqan musapirlargha néme yéngiliqlarni élip kélidu? türkiyide burun musapirlar xizmitini ichki ishlar ministirliki tarmiqidiki wetendashliq idarisi qilip kéliwatqan bolsa, yéngi qanun'gha asasen köchmenler idarisi namida bir idare qurulidiken.
Melum bolushiche, bu idare xeterlik dep qaralghan kishilerni türkiyige kirgüzmeslik hoquqigha ige. Köchmenler idarisining türkiyining qanunigha xilap ish qilghanlarni 5 yil muddet bilen türkiyige kirgüzmezlik hoquqi bar bolup, buningdin bashqa yene gumanliq kishilerni axturush hoquqimu bolidiken. Belgilime boyiche bir chet'ellik türkiyide 90 kündin köprek turushni xalisa iqamet élish mejburiyiti bar iken.
Yéngi qanunda bir kishi eger 8 yil dawamliq türkiyide turghan bolsa u kishige muddetsiz türkiyide turush kénishkisi bérilidiken. Türkiyide turiwatqan wetensiz kishilerge wetensizlik kimliki bérilidiken. Türkiyige kelgen bir chet'ellik eger öz dölitide zulum we bésimgha uchrawatqan bolsa u kishige panahliq tilesh heqqi bérilidiken. Panahliq tiligen kishilerge 3 yilliq musapirlar pasporti bérilidighan bolup, bu kishilerning a'ile tawabi'atliri türkiyining ijtimayi parawanliq xizmitidin paydilinalaydiken. Panahliq tiligüchilerning baliliri türkiyidiki mekteplerde oquyalaydiken, hetta panahliq tiligüchilerge köchmenler idarisi teripidin iqtisadiy yardem bérilidiken.
Biz bu heqte téximu tepsili melumat élish üchün uzun yillardin béri Uyghur musapirlar xizmiti bilen shughulliniwatqan dunya Uyghur qurultiyi musapirlar komitéti mudiri xayrullah efendigil we sherqiy türkistan weqpining sabiq bash katipi hamut göktürk ependiler bilen söhbet élip barduq.