Uyghur diyarining köp qisim jayliri éghir qurghaqchiliq apitige uchrimaqta

2003 - Yili 13 - séntebir küni, ottura tarim néfitlidin bir körünüsh. Sürette, xitay ishchiliri yer asti süyini élish üchün quduq qazmaqta.

 Yaylaqlarda apet qosh bolmaqta

Uyghur élining her qaysi oblast we wilayetlirining tor betliridin melum bolushiche, bu yil etiyaz bashlinishi bilen hawa témpératurisi ilgiriki yillargha qarighanda izchil yuqiri bolup kéliwatqan bolup, 5 - aydin bashlap üch qétim keng da'iride üch kündin yuqiri témpératuriliq hawa rayi dawam qilip höl yéghin miqdari alahide azlighan ,bezi jaylarda hawa témpératurisi bir qanche kün 45 sélsiye giradus etrapida bolup kelgen.

Pewqul'adde yuqiri hawa témpératura hem uzun mezgil höl yéghin bolmasliq seweblik, Uyghur élining shimaliy rayonlirini asas qilip keng da'iride qurghaqchiliq yüz bérishke bashlighan , bolupmu otlaqlarning apetke uchrash ehwali eng éghir bolup , yaylaqlarning qurghaqchiliqqa uchrash kölimi %38 ke yetken. Buning ichide altay, chöchek,ili qatarliq jaylardiki otlaqlarning apetke uchrash ehwali bir qeder éghir bolup ,bu rayonlarda bu yil hosulsiz qalghan yaylaq kölimi %60 ke yétidighan bolup bulturqigha qarighanda bu yil otlaqlardin élinidighan hosul %90 kémiyishi mumkin iken.

"Bala kelse qosh keptu" dégendek yaylaqlarda keng da'iride qurghaqchiliqning uzun waqit dawam qilishi bilen , charwichiliq ishlirida yem ‏ - xeshek yétishmeslik mesililiri körülgen bolup, Uyghur éli hazirghiche 12 milyon tuyaq charwa malgha yem ‏ - xeshek yétishtürelmesliktek jiddiy qutquzushqa muhtaj éghir apetke yüzlen'gen.

Hazirghiche ikki yüz mingdin artuq déhqan , charwichi apetning tesirige uchrap nechche yüz milyon yüen iqtisadiy ziyan körülgen.
Altay tewesidiki qurghaqchiliqtin körülgen biwaste ziyan 115 milyon yüendin ashidiken. Qurghaqchiliq balayi apitige egiship charwichiliq we déhqanchiliq yer meydanlirida nöwette chashqan apitimu körülüshke bashlighan bolup , 3 ming 343 mo da'iride tesir körsetken.

Jenubtiki térilghu jaylarmu qurghaqchiliq apitide qaldi

Qurghaqchiliqqa uchrighan yaylaqlarda mal ‏ - charwilardin bashqa yawayi haywanatlarmu ussuzluq hem achliqtin xeterlik ehwalgha chüshüp qalghan , Uyghur ili tewesidiki tebi'iy qoghdash rayonlirida tebi'iy köllermu qurushqa bashlighan , tülke, téke, yawa éshek, yawa at qatarliq qoghdilidighan qimmetlik yawayi haywanlarning hayatimu ussuzluq hem achliqtin xewpte qalghan bolup, qaramayli tewesidiki tebi'iy qoghdash rayonlirida börilerning achliqtin charwichilarning turalghu hem qotanlirigha yéqinliship mal charwilargha hujum qilish hadisiliri yüz bermekte iken .

Yettinchi ay kirishi bilen tengritaghning jenubidiki aqsu, qeshqer , xoten qatarliq jaylardimu höl yéghin kem bolush hem tomuz issiqning tesiride, su ambarlirida su qurush, térilghu yerlerge su yétishmesliktek ehwallar qurghaqchiliq weziyitini yenimu éghirlashturuwetken , Uyghur aptonom rayonluq su ishliri nazaritining élan qilghan doklatigha asaslan'ghanda , hazirgha qeder pütün Uyghur éli miqyasida apetke uchrash kölimi 12 milyon 200 ming mogha yetken. Apet yüz bergen kölem 6milyon 400 ming mogha , hosulsiz qalghan yer kölimi bir milyon 320 ming mogha yétip déhqanlargha éghir ziyan bolghan .

Jenubi Uyghur éli teweside qurghaqchiliq apitige uchrighan zira'etler asasliqi , kéwez, kömmiqonaq, yaghliq dan,qizilcha qatarliqlar iken.

Uyghur éli da'irilirining her xil apetlerdin qutquzush iqtidari töwen bolmaqta

Gerche Uyghur éli yillardin buyan tebi'iy apetler köp yüz béridighan jay bolup kéliwatqan bolsimu ,xewerlerdin melumki , Uyghur élining her xil tebi'iy apetlerge taqabil turush hem qutquzushtiki mu'essese qurulushi yenila ajiz bolup , shu sewebtin tebi'iy apetlerdin kélip chiqiwatqan ziyanlar éghir bolup kelmekte.

Bu yil qishta Uyghur élining jenubida yüz bergen üshshük apitidimu ademlerning üshshüp ölüsh , mal ‏ - charwilar köplep ölüp, méwe köchetlirining üshshüp éghir ziyan körülishide , métrologiye idarisi qatarliq da'irilerning déhqan , charwichilarni üshshük apitidin aldin xewerlendürmigenlikimu asasliq sewebning biri idi.

Shinjang radi'o istansisining bügünki xewiride körsitishichimu, nur bekri qurghaqchiliqqa taqabil turup, apettin qutquzush jiddiy téléwiziye ‏ - téléfon yighinida her derijilik munasiwetlik da'irilerning qurghaqchiliqni nuqta qilghan tebi'iy apetlerge taqabil turush teb'iy iqtidarini yuqiri kötürüshni telep qilghan .

Xitay déhqanchliq ministirliqimu Uyghur éli da'irilirining qurghaqchiliqtin kélip chiqidighan ziyanni eng töwen chekke chüshürüp hemde buningdin kéyin yüz bérish éhtimalliqi bolghan apetlerge taqabil turush üchün métrologiye idarilirining aldin közitish hem apettin agahlandurush iqtidarini östürüsh kéreklikini tekitligen hemde Uyghur élide dawam qiliwatqan apetning tesirini azaytish üchün sün'iy yamghur yaghdurush usullirini qollinish, su téjesh qurulushlirini jiddiy élip bérish, qutquzush ishlirini tézleshtürüsh qatarliqlarni tekitligen iken.

Uyghur diyarida bu qétim dawam qiliwatqan qurghaqchiliq apiti 1974 - yilidin buyan körülgen eng éghir qurghaqchiliq apiti hésablinidiken . Uyghur éli da'iriliri hazirgha qeder qandaq qutquzush wastiliri arqiliq apette qalghan déhqan - charwichilargha yardem bériwatqanliqi , apetning élip kelgen omumiy iqtisadiy ziyini we bu apetning qachan'ghiche dawam qilishi mumkinliki qatarliq mesililer heqqide éniq melumat tarqatmidi .

Ürümchi métrologiye idarisidin igilishimizche, 24 - iyul küni seherdin bashlap ürümchini öz ichige alghan ,tengri téghining shimaliy éteklirige yamghur yéghip, qurghaqchiliqtin changqighan tupraqqa azghine nemlik yetküzgen bolsimu , tomuz issiq yenila awghustning axirighiche dawam qilidiken. Bu yil hetta séntebir hem öktebir aylirimu ilgiriki yillargha qarighanda pewqul'adde issiq bolushi mumkin iken.