Xitay, “Üch xil küchlerge zerbe bérish” namida bigunah Uyghur yashlirini tutqun qilmaqta

Mesilen, shayar nahiyisining yéngi mehelle yézisidinla 10 din artuq yashni tutqun qilghan bolup, bularning birqismi yépiq sot shekli bilen höküm élan qilinip, yene birqismi héchqandaq sot tertipi we höküm élani bolmighan halda xitayning qarangghu, zey türmiliride yatmaqta iken.

Birqisim analizchilarning bildürüshiche, Uyghur élide minggha yéqin yéza bolup,her bir yézidin 10 etrapida Uyghur yash qolgha élin'ghan ehwalda hazir Uyghur élidiki xitay türmiliride 10 mingdin artuq Uyghur yashlirining gunahsiz yétiwatqanliqini texmin qilish mumkin iken.

Shayar nahiyisidin tutqun qilin'ghan bu yashlarning hemmisi déhqan baliliri bolup, halal ishlep, jan béqish tirikchiliki bilen yürgenler iken. Bulardin semet dawut, yasin qurban, sulayman murawudunlar xitay hökümitining sot tarmaqliri teripidin ata - anisi we uruq - tughqanliri xewersiz qaldurulghan mexpiy sotta qarilinip, jazagha buyrulghan, tahir ilip,éziz kiwér, semet toxti, mamut ehmet qatarliqlar sot hökümini kütüp yatmaqta iken.

Tahir ilip kiyim - kéchek dukinida mal satquchi bolup ishleydighan yash bolup, öyide hézbu - tehrirge munasiwetlik kitab saqlighan dégen töhmet bilen tutqun qilin'ghan.

Éziz kiwér, semet toxti, mamut ehmet qatarliqlar ata - anisigha yardemliship déhqanchiliq bilen shughullinidighan yashlar bolup,xitay hökümiti ulardin tutqun qilishqa layiq jinayet tapalmighanliqi üchün gumanliq unsurlar dégen nam bilen tutqun qilghan.

Semet dawut ghuljiliq bir qizgha öylinip, shu yerde turup qalghan yashlarning biri bolup, yurti shayar yéngi mehellidiki ata - anisini yoqlighili kelgende tutqun qilin'ghan we ghuljidiki ayalini shayargha chaqirtip kélip, éri bilen mejburiy ajrashturuwetken we qamaqqa höküm élan qilghan.

Yasin qurban heqqide uni yéqindin tonuydighan tonushliridin biri melumat bérip mundaq deydu: xitay hökümitining "üch xil küchlerge zerbe bérish", " qattiq zerbe bérish" qatarliq heriketliri jeryanida on nechche yildin biri sansizlighan Uyghur yashliri bigunah halda tutqun qilinip, éghir jazalargha duch kelmekte. Hetta beziliri soraq we türmilerdiki qiyin - qistaqlar sewebidin waqitsiz hayatidin ayrilmaqta.

Xitay hökümitining bu qilmishliri xelq'arada pa'aliyet élip bériwatqan her qaysi insan heqliri teshkilatliri we Uyghur teshkilatlirining qattiq tenqidige uchrap kéliwatsimu, emma xitay hökümiti bu eyibleshlerge qarita izchil türde passip bir inkasta bolup kelmekte.