Пичанлиқларниң ишик алдида нефит қудуқи, қизлири җеҗяңда ялланма ишчи (2)

Уйғур дияри тарим вадисидики ишләпчиқириш үстидики нефитлик.

 Йәни пичан йәр көлими өзидин бир йерим һәссә чоң болған бир нефитлик билән қучақлишип турған бир наһийә. Пичан нопуси  62миң болуп, уйғур елидиму аз нопуслуқ наһийиләр арисиға кириду. Турпан вали мәһкимисиниң һөкүмәт тор бетидә көрситилишичә, пичан барғансери ечиливатиду, байлиқлири қезиливатиду, нөвәттә хитай дөләтлик нефит ширкитиниң тармақ ширкити пичанда .

4 Қиз кесәл болуп қайтип кәлгән

Әмма  вәтән ичидин кәлгән хәвәрләр  нопуси аз, байлиқи мол бу наһийидә, уйғур аһалисиниң һаят шараити қийин әһвалда икәнликини билдүрмәктә. Мәлум болушичә, пичандин иш имканиға еришәлмәй җеҗяң өлкисидә ишләмчилик қилишқа мәҗбур болған уйғур қизлири нөвәттә қийин әһвалда.

Пичан наһийилик һөкүмәтниң бир әмәлдариниң билдүрүшичә, пичанда ишсизлиқ мәсилиси мәвҗут, буни һәл қилишниң чарилиридин бири, әмгәк күчи йөткәш.

Мәзкур мәсул хадим, пичан һөкүмитиниң ишсизлиқни түгитиш үчүн юқириқидәк тиришчанлиқларни көрсәткәнликини баян қилди. Әмма пичанлиқларниң турпан -  қумул нефитликидин вә босуғусидики нефит қудуқлиридин немә үчүн бәһриман болалмайдиғанлиқиға изһат бәрмиди. Бәлким у бу темида изаһатқа еһтияҗ йоқ дәп қариди. Чүнки униң қаришичә һәм хитайниң қануни буйичә йәр дөләтниң.

" Йәр дөләтниң, деһқанниң әмәс"

Йәр дөләтниң болса, дөләт кимниң? пичан хәлқи қайси дөләтниң пуқраси? бу соалларға җаваб бериш, бир уйғур кадириға қандақ ақивәтләрни туғдуруп беридиғанлиқи кәлгән инкаслардин мәлум болғачқа, бу соалимизниң җавабини хитай һөҗҗәтлиридин издидуқ.
 
Бу йил бейҗиңда ечилған икки йиғин хәвәрлиридин мәлум болушичә, бултур хитай мәркизи һөкүмити 32 ‏ - номурлуқ һөҗҗәт чүшүргән; һөҗҗәттә, дөләтниң баҗ түзүмини ислаһ қилидиғанлиқи, йәр асти байлиқи ечиливатқан җайларға, муһит төләм пули беридиғанлиқи, баҗ мәһсулат миқдариға қарап, мал баһасиға қарап елиниши керәклики, бу арқилиқ йәрлик һөкүмәтләрниң малийә киримини ашуруш бәлгиләнгән. Әмма бу, әмәлийләшмигән. Бу йил икки йиғинға қатнашқан уйғур ели  вәкиллиридин  ню роҗи бу һөҗҗәттә оттуриға қоюлған бәлгилимиләрниң иҗра қилинишини тәләп қилған. Баш министир вен җябавму, мәзкур һөҗҗәтни әмәлийләштүрүшни қайта оттуриға қойған.

Пичанниң пули бермиға

Уйғур тәшкилатлириниң билдүрүшичә, мәзкур һөҗҗәт әмәлийләшкән тәқдирдә, пәқәт  йәрлик һөкүмәт малийиси күчлиниду, бу һәргиз  йәрлик хәлққә нәп тегиду  дегәнлик әмәс. 

Кәлгән инкастин мәлум болушичә, җеҗяңдин  кесәл болуп қайтип кәлгән уйғур қизлириниң аилилири қизлирини давалитишта  иқтисадий қийинчилиққа дуч кәлмәктә, уларға ярдәм қолини сунидиған һечқандақ бир орун йоқ. Әмма турпан ториниң түнүгүнки хәвиридин мәлум болушичә,  пичандин йилиға милйон тоннидин артуқ нефит ишләпчиқириватқан хитай дөләт нефит ширкити бермида тәбий апәткә учриғанларға 300 миң доллар йәни 2 милйон 200 миң йүән ианә пул аҗратқан . Бу ширкәтниң пичанда бир тармақ ширкити бар.