Uyghurlar atom radi'atsiyisining tesirige izchil uchrimaqta

Süret, xitay atom siniqi tesiride héyipnaq tughulghan bir uyghur balining süriti.

Matériyallardin melum bolishiche, xitay hökümiti 1964 - yili 10 - aydin 1996 - yili 7 - ayghiche bolghan ariliqta jem'iy 46 qétim atom siniqi élip barghan. Bularning hemmisi Uyghur élining lopnur rayonida élip bérilghan. Nöwette xelq'aradiki atom bomba siniqining insanlargha élip kélidighan ziyanlirini tetqiq qilghuchilarning qarishiche, Uyghur élide yashawatqan Uyghurlar xitay hökümiti rayonda élip barghan atom bomba siniqining ziyinigha eng éghir uchrighan iken.

 Radi'omiz Uyghur bölümi ötkende, aq qan rakigha giriptar bolghan 8 yashliq abduweli we uning bilen bir yataqta yétip dawaliniwatqan 12 yashliq abdusalam, 8 yashliq muzepper qatarliq rak késilige giriptar bolghan Uyghur balilirini ziyaret qilghan iduq. Melum bolishiche, nöwette Uyghur élide bu xil késellerge duchar bolghanlar sani yildin  -yilgha ashmaqta we bu xil késellerge duchar boluwatqanlarning yash cheklimisimu barghanche kichiklimekte iken.

Chet'ellerdiki mutexessislerdin ilgiri ürümchi tömüryol idarisi doxturxanisida doxtur bolup ishligen, hazir en'giliyide Uyghurlardiki türlük rak késelliri we Uyghurlarning atom siniqining ziyinigha uchrash ehwali heqqide mexsus tetqiqat élip bériwatqan, mutexessis doxtur enwer toxti ependi we nyu -yorktiki doxtur memet imin ependiler ziyaritimizni qobul qilip, nöwette Uyghurlarning bu xil yaman süpetlik qan buzulush hem ösme késellirige bu qeder köp giriptar bolushining sewebi, xitay hökümitining rayonda köp qétim élip barghan atom sinaqlirining tesiridin dep körsetti.

Mutexessis enwer toxti ependi 1998 - yildin buyan, en'giliyidiki rak késelliri mutexessisliri bilen hemkarliship, Uyghur rayonidiki atom radi'atsiyisining tesiridin bolghan muhit bulghinishi hem rayonda kündin - kün'ge köpiyiwatqan türlük rak késelliri heqqide tetqiqat élip barmaqta. U, yéqinqi birqanche yillardin buyan köp qétim atom radi'atsiye ziyanliri heqqidiki xelq'araliq yighin we zhurnallarda öz tetqiqat netijilirini élan qilip kelmekte.

Enwer ependi ziyaritimizni qobul qilghinida, rayondiki rak késellirining nöwettiki ehwali heqqide toxtaldi. U, sözide Uyghur aptonom rayonluq ösme késelliri doxturxanisini misalgha élip, doxturxanida üzlüksiz köpiyiwatqan késel kariwatliri hem rayondiki üzlüksiz köpiyiwatqan türlük rak késelliri heqqide toxtaldi.

Nyu -yorktiki doxtur memet imin ependi, Uyghurlarda bu yillarda rak késilining bu qeder köpiyishidiki amillar köp tereplime bolsimu, emma eng muhimi yenila atom radi'atsiyisining tesiri ikenlikini ilgiri sürdi.

Enwer toxti ependi özining bu yillarda rayondiki atom siniqining tesiridin Uyghurlarda eng köp uchraydighan birqanche xil rak késilining tarqilish ehwali üstide élip bériwatqan tetqiqati heqqide toxtaldi. U, sözide atom sinaqliri tesiridin peyda bolghan rak késellirining kéyinki ewladlargha irsiyet késelliri bolup dawamlishishi mumkinlikini ilgiri sürdi.

Memet imin ependi qan rakining hem bashqa raklarning peyda bolushida atom siniqi sewebidin peyda bolghan atom tozanlirining, atom radi'atsiye nurining biwasite tesir körsitidighanliqini ilgiri sürdi.

Enwer toxti ependi atom siniqi élip barghan rayonlarda körülidighan her xil ékologiyilik tengpungsizliq amilliri heqqide toxtaldi.

Enwer toxti ependi sözide, xitay hökümiti bu yillarda rayonda élip barghan atom sinaqlirining orni hem bu xil sinaqlarning Uyghur rayonighila emes hetta etraptiki döletlerningmu muhitigha éghir derijide tesir körsetkenlikini, xitay hökümitining rayonda élip barghan 46 qétimliq atom siniqining Uyghurlargha élip kélidighan ziyinining 100 yilghiche hetta uningdinmu uzun mezgillergiche rayon muhitigha hem bu yerde yashawatqan Uyghurlarning salametlikige éghir tesir yetküzüshi mumkinlikini bildürdi.

Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.