Хитай дөләт байрими һарписида уйғурларни йәнә тутқун қилмақта

Радиомизға ианә қилинған бу сүрәттә, хитай қораллиқ сақчилириға қилинған һуҗум йүзбәргән қәшқәр шәһириниң али меһманханисиниң партилитиветилгән алди ишики алдида чарлаш елип бериватқан хитай сақчилири вә бир сайаһәтчиниң көрүнүши.

Давамлишиватқан бастуруш

Бундин илгирила, хитай һөкүмити сәмәнйоли вәқәси, кучар вәқәси, яманяр вәқәси вә қизилбуя вәқәлириниң тәсирини тазилаш, һөкүмәткә қарши идийидики уйғурларни тамамән җимиқтуруш мәқситидә "үч хил күчләргә қаттиқ зәрбә бериш" һәрикитини кәң қанат яйдурған иди. Бу һәрикәтниң айиғи үзүлмәйла елип берилған "дөләт байриминиң бихәтәрликини қоғдаш" һәрикити, хитай һөкүмитиниң аталмиш "үч хил күчләр" дин һелиму қаттиқ әндишә қиливатқанлиқини испатлап турмақта.

Д у қ баш катипи, яврупа шәрқий түркистан бирлики тәшкилатиниң рәиси долқун әйса әпәнди, бу мунасивәт билән зияритимизни қобул қилип, хитайниң қаттиқ бастуруш, тутқун қилиш сияситиниң уйғурлар билән хитай оттурисидики мәвҗуд зиддийәтләрни һәл қилалмайдиғанлиқини, бәлки бу зиддийәтни техиму өткүрләштүрүвитидиғанлиқини оттуриға қойди.

Б д т қануниға хилап һәрикәт

Д у қ баянатчиси дилшат решитниң мәзкур баянатида, б д т ниң пуқраларниң саяһәт әркинлики тоғрисидики бәлгилимисигә түптин хилап һалда, уйғурларниң өз туралғулиридин айрилип, башқа юртларға саяһәт қилиш яки туғқан йоқлашқа беришиниң хитай һөкүмити тәрипидин чәкләнгәнлики, йол үстидикиләрниң йүк - тақлириниң қанун органлири тәрипидин бир - бирләп қаттиқ тәкшүрүливатқанлиқи тилға елинған.

Чәт`әлдин киргүчи вә чәткә чиққучи кишиләрниңму охшаш бесимға дуч келиватқанлиқи тәкитләнгән. Баянатта йәнә, илгири әмгәк билән өзгәртиш вә әмгәк билән тәрбийилиниш җазалириға учриған һәмдә қанун органлири тәрипидин "гуманлиқ" дәп қаралған кишиләрниң бирдәк тутқун қилиниватқанлиқи илгири сүрүлгән.

"Миңә ююш" һәрикити әвиҗ алмақта

Дилшат решитниң ейтишичә, уйғур аптоном районлуқ қанун органлири мәхсус һөҗҗәт тарқитип, 10 - айниң 1 - күни, йәни дөләт байрими мәзгилидә, юрт атлап кәлгән уйғурларни қоналғу билән тәминлигәнләргә 10 миң йүән җәриманә қойидиғанлиқини елан қилған.

Баянатта әскәртилишичә, хитай һөкүмити уйғурларға қарита "вәтәнпәрвәрлик тәрбийиси" дин ибарәт "меңә тазилаш" паалийитини кәң қанат яйдурған болуп, бу хил бесим уйғурларниң хитай һөкүмитигә болған қаршилиқ идийисиниң йәниму күчийишигә сәвәбчи болған.

Д у қ қаршилиқ һәрикәтлиригә тәйярланмақта

Хитай һөкүмитиниң дөләт байрими күни болған 1 - өктәбир күнини д у қ "матәм күни" дәп елан қилған болуп, хитай һөкүмити "1 - өктәбир дөләт байрими" ни дағдуғулуқ хатириләшкә җиддий тәйярлиқ қиливатқан бу мәзгилдә, д у қ чәт`әлләрдики барлиқ тәшкилатларға мураҗиәтләр елан қилип, кәң көләмлик наразилиқ паалийәтлирини елип беришқа тәйярланмақта.

Чәтәлләрдики хитай әлчиханиси яки консулханилири алдида наразилиқ намайишлири уюштуруш, тәшвиқат паалийәтлирини қанат яйдуруш һәм илмий муһакимә йиғинлирини өткүзүш арқилиқ, өзлириниң наразилиқ һәм ғәзәп - нәпрәтлирини ипадиләшни ирадә қилмақта.