Waqittin paydilinishning zörürlüki

 Ehwal bundaq iken eqil igisi bolghan her bir insan waqitning qedrige yétishi, uni bihude ötküzüwetmesliki, uni özining we insaniyetning paydisi üchün ishlitishni bilishi tolimu muhimdur. Peyghember eleyhissalam bir hediside:" köpinche kishiler qedrini bilelmeydighan ikki nerse bardur: uning biri saqliq, yene biri waqittur"dep körsetken.

Se'udi erebistanining mekke mukerreme shehiride turushluq yash alim abdulkérim hajim bu heqtiki söhbitimizni qobul qildi.

Abdulkérim hajim bilen söhbet

Alim abdulkérim hajim waqitning qimmiti we uni ching tutup paydilinishning muhimliqi heqqide toxtilip mundaq dédi:" merhum ustaz muhemmed ghazali " musulmanning exlaqi"namliq esiride mundaq dep yazidu: " birimiz özining mewjutluqini hés qilghan chéghida, ötken künlirini hésablap, hayatliq musapisining bashlinish nuqtisini bilish üchün keynige qarighan waqtida, tepekkur uzun'gha barmaydu. Chünki u peqet sirliq bashlinish we egiship kelgen uzun yillar we keng kéchilerdin bashqisini bilmeydu. Oylinishtin qaytqanda bolsa, ötken ashu yillar goya da'irisini ghuwa hadisiler gireliship ketken bir kündekla tuyulidu. Bu peqet insanning hazirda hés qilghan tuyghusidur. Emma qiyamet küni hésab bérish üchün allahning huzurida turghanda buni uningdinmu qisqa hés qilidu. Qur'an kerimde :" qiyamet küni allah ularni yighidu, kündüzde azghine waqit turghandek qisqa bilinidu, ular öz ‏ - ara tonushidu" deydu. Bu hés qilish yer yüzide menggü turimiz yaki aqiwitimiz tupraq bilen axirlishidu, dep guman qilidighanlar üchün qattiq elem bolidu. Bu mushu dunyaning künlirini axiretning künlirige sélishturghan waqittiki semimiy sézim. Lékin u yétip qopup yaki yep - ichip, charchap dem élip, etigen, kech, kün, ay we yillarni bihude ötküzüwetken dunyadiki kishilerge nisbeten aldighuchi we azdurghuchi sézim. Insan buni sézip turup yenila özining qimmetlik waqitlirini gheplette zaya qilidu. Béshigha éghir künler yaki ölüm sa'iti kelgen'ge qeder bixutliqini dawamlashturidu. Hayati axirliship hemme ish qolidin ketken waqitta hoshini tapidu. Buning némige paydisi bolsun?! "

Eqilliq kishiler waqitni qedirleydu

Abdulkérim hajim waqitni qedirlesh heqqide yene mundaq dédi:" özining payda - ziyinini bilidighan, eqilliq kishiler choqum waqitni qedirleydu. Chünki waqit uning hayati. Eger u waqtining qoldin kétishige yol qoysa, uni erzimes ishlar bilen bihude ötküziwetse, nadanliq bilen özini öltürüwalghan'gha oxshash bilidu. Insan tinimsiz halda aldigha ilgirilep méngiwatidu. Pelekning her bir aylinishi uzun yoldiki basquchlarning biri hésablinidighan yéngi bir tangdin dérek béridu. Insanning mana bu heqiqetni chüshinip uni köz aldida ayan boluwatqandek sézishi, ilgiri bolghan we kéyin bolidighan ishlar heqqide mulahize yürgüzüshi aqilaniliq emesmu?!"

Waqit saqlap turmaydu

Abdulkérim hajim yene mundaq dédi:"  kishining waqit méngiwatqan bolsimu, özini toxtap turghandek hés qilishi uning aldan'ghanliqidur. Bu xuddi poyizda olturghan yoluchining özini jim turghandek peqet sirttiki shey'ilerla méngiwatqandek sezginige oxshaydu. Emeliyette waqit insan xalisun yaki xalimisun, uni mejburiy halda haman közligen nishan'gha apirip tashlaydu. Musulmanlar waqitning qedrini yaxshi bilidu. Ular " waqit qilichqa oxshaydu, sen kesmiseng, séni u késidu" dégen heqiqetni yaxshi bilidu. Bir hediste:" bendining qedimi qiyamet künige qoyulishighila töt nersidin so'al qilinidu: ömrini néme bilen ötküzgenlikidin, yashliqini néme ish bilen tügetkenlikidin, mal - dunyani qandaq yol bilen tapqanliqi we uni némige ishletkenlikidin, ögen'gen bilimige qandaq emel qilghanliqidin so'al - soraq qilinidu" dep kelgen."
 
"Addiysi, közler waqitning cheklik tesirini yüzeki körüshtila köridu. Emma waqit chiraylargha qoruq, bedenlerge ajizliq, chach we saqallargha aqliq élip kélish bilen bille axiri ejelnimu chaqirip kélidu. Waqitni yürüshidin tosup qalghili bolmaydu. Insan qudriti uni arqigha chékindürelmeydu. U medeniyet we güllinishlerni xarablashturghan halda özining ajayib qudriti bilen kishilerni heyran qalduridu. Mana bu - waqit. Mushu waqitning özi bilim élish, ijad qilish, milliti we wetini üchün jan köydürüp ishlesh, yaxshi ishlarni qilish, özi érishmekchi bolghan yaxshiliqlarni qolgha keltürüsh yolida eqilliqlarni oyghitish peytidur ."

"Démek, bu hayatliq musapisi uzun musabiqilerge teyyarlan'ghan meydan bolup, waqitni qedirleshni bilgenler we waqitni ching tutup qilishqa tégishlik bolghanlarni jayida orundap , netije yaritish bilen allahni we xelqini memnun qilalaydighanlar utup chiqidighan musabiqidur."