23-Июл венҗу пойиз вәқәси тәкшүрүш нәтиҗисиниң елан қилинмаслиқи хитай пуқралирини нарази қилди

Хитай пуқралири хитай тилидики аммиви тор бекәтлири һәм әркин асия радиоси қатарлиқ чәтәл мәтбуатлириниң зияритини қобул қилип, пойиз соқулуш вәқәсиниң техникилиқ сәвәбтин әмәс, бәлки мунасивәтлик әмәлдарларниң хизмәттики мәсулийәтсизлики сәвәбидин келип чиққанлиқини тәкитлиди. Хитай пуқралири өз баянлирида йәнә, хитай һөкүмитиниң пуқраларниң һаятиға мунасивәтлик мәсилиләрдиму, компартийә әмәлдарлирини қанат астиға еливатқанлиқини әйиблиди.

Хитай һөкүмити сәйшәнбә күни баянат берип, бу йил 23-июл 40 тин артуқ адәмниң өлүши, 200 дин артуқ адәмниң ярилинишиға сәвәб болған “23-июл венҗу пойиз соқулуш вәқәси” ни тәкшүрүш хизмитиниң аяғлишип қалғанлиқини, тәкшүрүш нәтиҗисиниң пат йеқинда елан қилинидиғанлиқини билдүрди.

AFP

Хитайниң һөкүмәт мәтбуатлири билән чәтәл мәтбуатлириниң бу һәқтә бәргән мәлуматлирида көрүнәрлик пәрқ болди. Хитай мәтбуатлирида берилгән хәвәрләрдә хитай бихәтәрлик ишләпчиқиришини назарәт қилиш баш идарисиниң баянатчиси хуаң йениң тили арқилиқ, хитай һөкүмитиниң пуқраларниң һаят бихәтәрликигә нәқәдәр көңүл бөлүватқанлиқи мәдһийиләнди. Вәқәгә четишлиқ әмәлдарларниң мәсулийити һәққидики баянлардин яндап өтүп кетилди.

Чәтәл мәтбуатлирида берилгән хәвәрләрдә 23-июл венҗу пойиз соқулуш вәқәсиниң йүз беришидә, техникилиқ мәсилиләргә қариғанда, хитай төмүр йол системисидики мунасивәтлик әмәлдарларниң хизмәттики мәсулийәтсизликиниң асаси сәвәб икәнлики тәкитлинип, хитай һөкүмәт даирилириниң мәсилини бир тәрәп қилиш усулиға қарита гуманлиниш туйғулири гәвдилик ипадиләнди.

Хитай һөкүмәт даирилириниң вәқәниң сәвәби һәққидики тәкшүрүш нәтиҗисини аммиға елан қилишни һәр хил баһаниләр билән кәйнигә сүрүши, хитай пуқралириниң наразилиқини қозғиди. Хитай ичи-сиртидики тор бекәтлиридә пуқраларниң һөкүмәткә болған наразилиқ инкаслири көпәйди.

Хитайниң сина тор бекитидә “шаһзадиләр гуруһи өз җәмәтигә от тутушуп кетишниң алдини елиш үчүн, венҗу пойиз вәқәсиниң һәқиқий сәвәбини ашкарилашни кәйнигә тартиватиду”, “компартийә өз әмәлдарлириниң хәлқниң һаяти бәдилигә парихорлуқ қилип, чириклишишигә йешил чирағ йеқип бериватиду” дегәндәк инкаслар йезилип, хитай һөкүмәт даирилириниң төмүр йол системисида йеқинқи йиллардин буян әвҗ алған хизмәттики мәсулийәтсизлик, парихорлуқ, чириклик қилмишлирини паш қилип, иқтидарсиз парихор әмәлдарларни җазалашниң орниға, уларни қанат астиға елип, пуқраларниң наразилиқиниң күчийишигә өзлири шараит һазирлап бериватқанлиқи әйибләнди.

Әркин асия радиосиниң зияритини қобул қилған бейҗиңлиқ адвокатлардин җаң веййүн һәм чен йүнмияв қатарлиқлар хитай һөкүмәт даирилириниң вәқәниң һәқиқий сәвәбини аммиға ашкарилашни кәйнигә сүрүштики мәқсити һәм бундақ вәқәләрниң яхши бир тәрәп қилинмаслиқи пуқраларниң наразилиқини күчәйтип, хитайда зор иҗтимаий вәқәләрниң келип чиқишиға сәвәб болуши мумкинликини илгири сүрди.

Чен йүнмияв хитай төмүр йол системисиниң әмәлийәттә компартийиниң асаси һоқуқини игиливалған шаһзадиләр гуруһиниң мәнпәитигә биваситә бағлиқ икәнликини тәкитләп мундақ деди.

“хитайда төмүр йол системиси адәттә шаһзадиләр гуруһи үчүн хизмәт қилиду. Хитай әмәлдарлири сәйлә-саяһитидила әмәс, бәлки һәрқайси өлкиләрдин түрлүк қанунсиз йоллар арқилиқ игиливалған байлиқлирини төмүр йол линийиси арқилиқ тошуйду. Коммунист әмәлдарларниң бала-чақа, уруқ-туғқанлири қурувалған түрлүк намлардики ширкәтләр өз мәһсулатлирини төмүр йол системиси арқилиқ чәтәлләргә експорт қилиду, чәтәлләрдин әткәс малларни төмүр йол арқилиқ елип кирип, уларни хитай пуқралириға сетип өз чөнтикини толдуриду. Әнә шундақ болған икән, мәнпәәтлири бир-биригә чәмбәрчас бағлинип, бир бүйүк тор системисини һасил қилған бу әмәлдарлар гуруһи әлвәттә венҗу пойиз соқулуш вәқәсигә охшаш вәқәләргә четилип қелип, өз сәтчиликлириниң дуняға ашкарилинип кетишини халимайду-дә. Һөкүмәт даирилириниң бу қетим 23-июл венҗу пойиз соқулуш вәқәсигә тутқан позитсийиси бу нуқтини испатлап турупту.”

Җаң веййүн өз баянида, хитай һөкүмәт даирилириниң компартийә һөкүмитидики сәтчиликләрниң, дуняға ашкарилинип кетишиниң алдини елиш үчүн, бу гуруһларниң өз-ара бирлишип мәсилиниң һәқиқий маһийитини йошуруп келишиниң, әксичә үнүм берип, узундин буян хитай һөкүмитидин үмидсизлинип кәлгән хитай пуқралириниң наразилиқини күчәйтип, мушундақ бир қатар мәсилиләрниң йиғилип, ахирқи һесабта хитайда зор көләмлик иҗтимаий наразилиқ һәрикәтлириниң партлишиға сәвәб болидиғанлиқини тәкитлиди.