23-Iyul wénju poyiz weqesi tekshürüsh netijisining élan qilinmasliqi xitay puqralirini narazi qildi

Xitay puqraliri xitay tilidiki ammiwi tor béketliri hem erkin asiya radi'osi qatarliq chet'el metbu'atlirining ziyaritini qobul qilip, poyiz soqulush weqesining téxnikiliq sewebtin emes, belki munasiwetlik emeldarlarning xizmettiki mes'uliyetsizliki sewebidin kélip chiqqanliqini tekitlidi. Xitay puqraliri öz bayanlirida yene, xitay hökümitining puqralarning hayatigha munasiwetlik mesililerdimu, kompartiye emeldarlirini qanat astigha éliwatqanliqini eyiblidi.

Xitay hökümiti seyshenbe küni bayanat bérip, bu yil 23-iyul 40 tin artuq ademning ölüshi, 200 din artuq ademning yarilinishigha seweb bolghan “23-Iyul wénju poyiz soqulush weqesi” ni tekshürüsh xizmitining ayaghliship qalghanliqini, tekshürüsh netijisining pat yéqinda élan qilinidighanliqini bildürdi.

AFP

Xitayning hökümet metbu'atliri bilen chet'el metbu'atlirining bu heqte bergen melumatlirida körünerlik perq boldi. Xitay metbu'atlirida bérilgen xewerlerde xitay bixeterlik ishlepchiqirishini nazaret qilish bash idarisining bayanatchisi xu'ang yéning tili arqiliq, xitay hökümitining puqralarning hayat bixeterlikige neqeder köngül bölüwatqanliqi medhiyilendi. Weqege chétishliq emeldarlarning mes'uliyiti heqqidiki bayanlardin yandap ötüp kétildi.

Chet'el metbu'atlirida bérilgen xewerlerde 23-iyul wénju poyiz soqulush weqesining yüz bérishide, téxnikiliq mesililerge qarighanda, xitay tömür yol sistémisidiki munasiwetlik emeldarlarning xizmettiki mes'uliyetsizlikining asasi seweb ikenliki tekitlinip, xitay hökümet da'irilirining mesilini bir terep qilish usuligha qarita gumanlinish tuyghuliri gewdilik ipadilendi.

Xitay hökümet da'irilirining weqening sewebi heqqidiki tekshürüsh netijisini ammigha élan qilishni her xil bahaniler bilen keynige sürüshi, xitay puqralirining naraziliqini qozghidi. Xitay ichi-sirtidiki tor béketliride puqralarning hökümetke bolghan naraziliq inkasliri köpeydi.

Xitayning sina tor békitide “Shahzadiler guruhi öz jemetige ot tutushup kétishning aldini élish üchün, wénju poyiz weqesining heqiqiy sewebini ashkarilashni keynige tartiwatidu”, “Kompartiye öz emeldarlirining xelqning hayati bedilige parixorluq qilip, chiriklishishige yéshil chiragh yéqip bériwatidu” dégendek inkaslar yézilip, xitay hökümet da'irilirining tömür yol sistémisida yéqinqi yillardin buyan ewj alghan xizmettiki mes'uliyetsizlik, parixorluq, chiriklik qilmishlirini pash qilip, iqtidarsiz parixor emeldarlarni jazalashning ornigha, ularni qanat astigha élip, puqralarning naraziliqining küchiyishige özliri shara'it hazirlap bériwatqanliqi eyiblendi.

Erkin asiya radi'osining ziyaritini qobul qilghan béyjingliq adwokatlardin jang wéyyün hem chén yünmiyaw qatarliqlar xitay hökümet da'irilirining weqening heqiqiy sewebini ammigha ashkarilashni keynige sürüshtiki meqsiti hem bundaq weqelerning yaxshi bir terep qilinmasliqi puqralarning naraziliqini kücheytip, xitayda zor ijtima'iy weqelerning kélip chiqishigha seweb bolushi mumkinlikini ilgiri sürdi.

Chén yünmiyaw xitay tömür yol sistémisining emeliyette kompartiyining asasi hoquqini igiliwalghan shahzadiler guruhining menpe'itige biwasite baghliq ikenlikini tekitlep mundaq dédi.

“Xitayda tömür yol sistémisi adette shahzadiler guruhi üchün xizmet qilidu. Xitay emeldarliri seyle-sayahitidila emes, belki herqaysi ölkilerdin türlük qanunsiz yollar arqiliq igiliwalghan bayliqlirini tömür yol liniyisi arqiliq toshuydu. Kommunist emeldarlarning bala-chaqa, uruq-tughqanliri quruwalghan türlük namlardiki shirketler öz mehsulatlirini tömür yol sistémisi arqiliq chet'ellerge éksport qilidu, chet'ellerdin etkes mallarni tömür yol arqiliq élip kirip, ularni xitay puqralirigha sétip öz chöntikini tolduridu. Ene shundaq bolghan iken, menpe'etliri bir-birige chemberchas baghlinip, bir büyük tor sistémisini hasil qilghan bu emeldarlar guruhi elwette wénju poyiz soqulush weqesige oxshash weqelerge chétilip qélip, öz setchiliklirining dunyagha ashkarilinip kétishini xalimaydu-de. Hökümet da'irilirining bu qétim 23-iyul wénju poyiz soqulush weqesige tutqan pozitsiyisi bu nuqtini ispatlap turuptu.”

Jang wéyyün öz bayanida, xitay hökümet da'irilirining kompartiye hökümitidiki setchiliklerning, dunyagha ashkarilinip kétishining aldini élish üchün, bu guruhlarning öz-ara birliship mesilining heqiqiy mahiyitini yoshurup kélishining, eksiche ünüm bérip, uzundin buyan xitay hökümitidin ümidsizlinip kelgen xitay puqralirining naraziliqini kücheytip, mushundaq bir qatar mesililerning yighilip, axirqi hésabta xitayda zor kölemlik ijtima'iy naraziliq heriketlirining partlishigha seweb bolidighanliqini tekitlidi.