60 Йил товланған ялған шуар

Сүрәт, хитай қурғучиси мавзедоңниң 1949‏ - йили 10‏ - айниң 1 - күнидики дөләт қуруш мурасимида 'җуңхуа хәлқ җумһурийити мәркизи һөкүмити бүгүн қурулди' дәп җакарлиған көрүнүш.

Һәтта мавзедоңниң 1949‏ - йили 10‏ - айниң биринчи күнидики дөләт қуруш мурасимида 'җуңго хәлқи баш көтүрди' дегән авазиму қораштуруп чиқилған ялған аваз икәнлики испатланди.

Хоңкоңда ингилизчә чиқидиған 'җәнубий хитай сәһәр гезити' ниң җүмә күнидики баш мақалисида баян қилинишичә, 1949‏ - йили 10‏ - айниң 1 - күни тйәнәнмендә ечилған дөләт қуруш мурасимида, мавзедоң 'җуңго хәлқи баш көтүрди' дәп шуар товлимиған.

Мавзедоң дөләт қуруш мурасимида 'җуңго хәлқи баш көтүрди' дәп шуар товлиди, дегән бир ялған хәвәрдә ейтилишичә, мавзедоң пәқәт 'шу күндики мурасимда 'җуңхуа хәлқ җумһурийити мәркизи һөкүмити бүгүн қурулди' дәп җакарлиған, әмма хитай һөкүмити мавзедоң 'җуңго хәлқи баш көтүрди' дәп җакарлиған иди, дәп ялған тәшвиқат қиливерип, уни 'растқа айландурувалған. Мавзедоңниң 'җоңго хәлқи баш көтүрди' дәп товлиған авазини, йеқинқи йилларда тәйярланған 'дөләт қуруш', 'тйәәнмен' дегәндәк филимләрдә компютер техникиси арқилиқ қораштуруп ясап чиққан.

Дөләт қуруш мурасимини аңлитишқа мәсул болған мәркизи хәлқ радио истансиси диктори бу шуарни аңлимиған

Бу мақалидә баян қилинишичә, әйни вақиттики мәркизи хәлқ радио истансисиниң диктори диң йилән 197‏1 - йили 'бейҗиң кәчлик гезити' дә елан қилған әслимисидә, 1949‏ - йили 10‏ - айниң 1 - күни тйәнәнмендә өткүзүлгән дөләт қуруш мурасимини аңлитишқа өзи мәсул болғанлиқини, мавзедоң дөләт қурулғанлиқини җакарлиғанда 'җуңго хәлқи баш көтүрди' дәп шуар товлимиғанлиқини, бу гәпни кейин қошувалғанлиқ бир сәвәнлик икәнликини әскәрткән икән.

Дөләт қуруш мурасимининиң хәвәр текистини язған мухбирму бу шуарни аңлимиған

1949‏ - Йили 10‏ - айниң 1 ‏ - күни тйәнәнмендә өткүзүлгән дөләт қуруш мурасимидики хәвәр текистлирини язған шинхуа агентлиқи мухбири ли пу әпәндиму, 1998‏ - йили 'йән, хуаң падишаһлири ' дегән җурналда елан қилған әслимисидә, дөләт қуруш мурасимда 'җоңго хәлқи баш көтүрди' дәп шуар товланмиған, дәп әскәртип өткән икән.

1950‏ - Йиллардики мәркизи партийә мәктибиниң партийә тарихи оқутқучисиниң көз қариши

-- Йиллардин буян, мавзедоң дөләт қуруш мурасимида "җоңго хәлқи баш көтүрди" дәп җакарлиған иди дейилииватиду, әмма мән буни җәзимләштүрмәймән - дәп баян қилди 1950‏ - йилларда мәркизи партийә мәктипидә партийә тарихи оқутқучиси болған гәнсүй әпәнди түнүгүн радиомиз мухбири диңшавниң суалиға җаваб бәргәндә.

Униң ейтишичә, мавзедоң биринчи қетимлиқ сиясий кеңәш йиғинида 'җуңголуқлар баш көтүрди' дегән иди, дегән йәнә бир гәпму бар. Бу гәпләр бир - биригә охшимайду. Буниң һәйран қалғучилики йоқ. Чүнки дөләт қурулғандин кейин, бурмилап тапқан яки өзи тоқувалған бундақ гәпләр наһайити көп, мавзедоңниң катипи ли рүйниң маңа ейтип беришичә, ‏ - ‏ дәйду бу әрбаб, ‏ - ‏ тунҗи қетимлиқ 1‏ - май әмгәкчиләр байримида товланған шуарларниң тизимликини архиплаштуридиғанда, 'яшисун мавзедоң' дегәнниму мавзедоң өзи қошуп қойған икән.

Хитайда әң бурун оңчи қалпиқи кийгүзүлгән зиялийниң баяни

-- Тарихни бурмилаш бәк қорқунчлуқ, ‏ - ‏ дәйду хитайда әң бурун оңчи қалпиқи кийгүзүлгән тйелю әпәнди түнүгүн радиомизниң зияритини қобул қилип, ‏ -- мән "дөләт қуруш" дегән филимни көрдүм, чоң қуруқлуқта һазир хәлқ, пәқәт 60 йилдин буян бурмиланған тарихнила билиду. Мавзедоң бурмилиған тарих бәк көп. Биздәк йеши атмиш - йәтмишкә йәткән адәмләр, гәрчә меңә ююш һәрикитигә көп учрап кәткән болсақму, әмма йәнила неминиң раслиқини пәрқ етимиз. Бурун болмиған ишни ялғандин тоқуп чиқса, һазир нәқ йүз бериватқан вәқәләрниму очуқ - ашкара бурмилиса, бундақ дөләтниң кәлгүсидин үмид йоқ.

Хитай 60 йилдин буян оттуриға қоюп, өзи әмәл қилмиған шуарлар

Һазир америкида туруватқан мустәқил язғучи хе чиңлйән, хитай 60 йилдин буян оттуриға қоюп, өзи әмәл қилмиған ялған шуарларни тизип чиқти.

Униң баян қилишичә, хитайда һакимйәт қурғандин кейинла, мавзедоң 'зомигәрләрни йоқутуш, йәр тәқсимләш' шуарини оттуриға қойғанда, бу шуарға деһқанлар ишәнгән вә үмид бағлиған болсиму, әмәлийәттә, коммунист партийә пүтүн йәр - земинни йәр игилиридин тартивелип өзиниң қиливалғандин кейин, деһқанлар бу шуарға болған ишәнч вә үмидини үзгән иди.

Мавзедоң ишчилар дөләтниң хоҗайини' дегән шуарни оттуриға қойғанда, ишчилар бу шуарға ишәнгән вә үмид бағлиған болсиму, әмәлийәттә, коммунист партийә мәнпәәткә өзи еришип, дөләткә өзи хоҗайин болувалғандин кейин, ишчилар бу шуардин ишәнч вә үмидини үзгән иди.

Мавзедоң 'демократийә - әркинлик' шуарини оттуриға қойғанда, һәр саһә хәлқи, болупму зиялийлар буниңға ишинип, кәлгүсигә үмид бағлиған болсиму, әмәлийәттә мустәбит түзүмдә әркинлики боғулғандин кейин, бу шуардинму үмид үзгән иди. Униңдин кейин оттуриға қойған 'һәммә адәм һоқуқта баравәр җәмийәт қуруш' дегән шуарға һечким ишәнмиди.

Дең шавпиң 1978‏ - йили ишикни ечиветиш - ислаһат елип бериш', 'сиясий һәрикәт елип бармаслиқ', 'бир қисим кишиләрни алди билән бай қилиш' шуарни оттуриға қойғанда, бу шуарларға ишинидиған, үмид бағлиған адәм чиққан болсиму, әмәлийәттә, коммунист партийә бу қетим йәнә бу шуарлар арқилиқ йәнила өзигә байлиқ яритиватқанлиқини, бу җәрянни бәлки пүтүнләй милтиққа тайинип иҗра қилғанлиқини көргәндин кейин, бу ялғанчилиққиму ләнәт оқуди.

Апторниң баян қилишичә, һазирқи коммунист рәһбәрлири дөләт қурулғанлиқиниң 60 йиллиқини тәбрикләш үчүн, коммунист партийиниң ялған шуарлиридин аллиқачан үмид үзгән хәлққә йәнә 'хәлқниң ишәнчисини вә үмидини мәңгу йәрдә қоймаймиз' дәп вәдә берип шуар товлиса, буниңға ким ишәнсун?