Xitay, hindistan bilen talash tartishta qalghan rayonlargha hujum qilishi mumkin

Hindistan yéqindin buyan jammu keshmir, aronuchél paradéysh, aqsaychin qatarliq hindistan emeliy igilep turghan chégra rayonlargha esker yötkimekte.
Ixtiyari muxbirimiz arslan
2012.03.16
erkin-ekrem-stratigye-305.png Surette: istiratigeye mutexesisisi doktur erkin ekrem, istiragiye toghrisida lékisiye bériwatqan körünüshi.
Photo: RFA

Hindistanning yéqinda ladax rayonidiki kargil dégen orundiki ayrodromni herbiy ayrodromgha özgertish üchün kéngeytip yasawatqanliqi bildürüldi, uningdin bashqa yene hindistan herbiy xamchotni 17% prsent ashurghanliqini élan qildi. Hindistanning weziyitide bir jiddiychilik yüz bériwatidu, hindistanning minsitir derijilik emeldarliri dawamliq, xitayning herbiy jehette tehdit boluwatqanliqini, xitay bilen hindistan otturisida talash tartishta qalghan, arunochél, paridésh, aqsaychin qatarliq rayonlargha hujum qilip, u rayonlarni bésiwélishni meqset qiliwatqanliqi toghrisida toxitmay bayanat bériwatidu, hindistanning siyasiy analizchiliri we tetqiqat organlirimu teyyarlighan doklatlirida xitayning hindistan üchün chong bir tehdit ikenlikini doklat qilmaqta we hindistanni xitayning herbiy hujum qilishigha taqabil turush üchün teyyar turush kéreklikini tekitlep agahlandurmaqta. Hindistan emeldarliri xitayning hindistan'gha hujum qilishidin endishe qiliwatqanliqini, bu heqte arqa - arqidin bayanat bérip, xitayning hindistan'gha hujum qilish éhtimali barliqini bayan qilip kelmekte.

Yéqinda pakistanda chiqidighan itla'at namliq gézitning tor bétide xitay hindistan rayonlirigha hujum qilishi mumkin namliq bir maqale élan qilindi. Bu maqalide mundaq déyilgen: hindistan mudapi'e mutexessislirining bayan qilishiche, xitay jammu keshmir, aronachél we paridéysh qatarliq hindistan rayonlirini ishghal qilish üchün chong hejimde herbiy hujum qilishi mumkin we buninggha taqabil turush üchün yéngi déhli tünji bolup xitay bilen tutishidighan chégragha jaylashqan rayonlarda keng türde herbiy mudapi'eni kücheytish kérek, déyilgen.

Igilinishiche, hindistanning diplomatiye we mudapi'e ishliri tetqiqatchiliri, seyshenbe küni bir doklat élan qilip, hindistan tashqi sahede düch kélidighan xewpning xitaydin kélidighanliqi bayan qilin'ghan. Doklatta yene hindistanning tashqi sahedin kélidighan tehditni közde tutup 21 - esirde tashqi we mudapi'e siyasitini qaytidin közdin kechürüsh kéreklikini tekitligen.

Doklatta yene mundaq déyilgen: xitay hindistanning rayonlirini ishghal qilishqa urunushi mumkin. Shuni'ing üchün xitay chong hejimde herbiy hujum qilishi mumkin. Ladax, jammukeshmir, arnochél we pardéysh qatarliq rayonlar xitayning hujum nishani bolushi mumkin.

Doklatta yene, hindistanning xitay bilen tutishidighan chégrisining bir qanche yildin buyan tinch ikenlikini, emma xitay herbiy küchini ishqa sélip hindistanning bir qanche rayonlirini ishghal qilishqa urunushi mumkin ikenlikini tekitligen. Chünki bu rayonlar toghrisida her ikki döletning oxshimighan köz qarashliri bolup, her ikki dölet bu rayonlarni özlirining zémin teweliki dep dawa qilidu.

Bu doklat déhlining eshwak méhmanxanisida ötküzülgen bir yighinda oqup ötülgen bolup bu yighin'gha, hindistanning dölet bixeterlik bash meslihetchisi shiyo shénkir, hindistan bash ministiri mamunxan sén'gning alahide wekilik shiyam sérin, dölet bixeterlik kéngishining herbiy meslihetchisi général prkash méyin qatarliq hindistanning aliy derijilik emeldarliri qatnashqan.

Hindistan axbaratlirining bayan qilishiche, buningdin ilgiri amérika dölet bixeterlik axbaratining yuqiri derijilik bir emeldari, hindistanning chégra talash - tartish mesiliside qoshna dölet xitaygha qarshi chong tipta urush qilish teyyarliqi élip bériwatqanliqini, chünki yéngi déhli bu heqte béyjingning zumigerlik meydanidin intayin qayghulan'ghanliqini bildürgen.

Xitay hindistan bilen tutishidighan chégragha 500 ming esker orunlashturush shara'iti hazirlidi.

Pakistanning qebile axbarati namliq gézitining tor bétide bildürüshiche, xitay hindistanning chégrisi etrapigha 500 ming esker orunlashturush shara'iti hazirlighanliqini ilgiri sürdi. Xewerde yene xitay hindistanning chégra etrapidiki herbiy küchini ashurush üchün tirishiwatqanliqini we xitayning pakistan chégralirigha yéqin etrapta yol yasash we qurulush sélish bilen meshghul boluwatqanliqini ilgiri sürdi.

Hindistan axbaratlirining xewirige qarighanda, hindistan armiyisi, bash ministir manmunxan sén'g'h ge bu heqte doklat bérip xitayning tehditidin agahlandurghan we aldimizdiki aylarda hindistan bilen xitay otturisida yüz bérish étimali bolghan weziyettin agahlandurghan. Hindistan armiyisi, bash ministir manmunxan sin'g'h ge bergen doklatida yene, béyjingning yéngi déhlige bésim qilishqa urunush éhtimali barliqini we bu meqsette yéqin kelgüsi ichide aronéchil, parédésh rayonlirining yéqin etrapigha esker orunlashturidighanliqini bildürgen.

Ötken yili 12 - ayning otturilirida hindistan bash ministiri manmuhnxan sén'g'h bayanat bérip, xitayning hindistan'gha hujum qilish üchün teyyarliq qiliwatqanliqini, xitayning hindistan'gha hujum qilish meqsiti barliqidin héch shek yoqluqini ipadiligen.

Hindistan néme üchün toxtimay arqa - arqidin bu xil bayanatlarni élan qilidu? yéqindin buyan hindistan - xitay munasiwetliride qandaq weziyet shekilliniwatidu? xitayning rastinla hindistan bilen talash tartishta qalghan zéminni bésiwélish meqsiti barmu? bu so'allarning jawabigha érishish üchün türkiyining enqerede shehiride yashawatqan Uyghur ziyaliy doktur erkin ekrem bilen söhbet élip barduq.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.