'Хитай 2012‏ - йилидин бурун һиндистанға һуҗум қилғуси'

Һиндистанниң узун мусапилиқ ракета синиқидин бир көрүнүш.

Б б с 7‏ - айниң 23 ‏ - күни, 'хитай 2012‏ - йилидин бурун һиндистанға һуҗум қилғуси' дегән мақалиниң аптори бхарат верма әпәнди билән өткүзгән зиярәт хатирисини елан қилди.

Верма әпәндиниң қаришичә, хитайда һазир җәмийәт еғир давалғуш ичидә . Хитайда икиспорт астилап кәтти. Хитай һөкүмитиниң шәхсийләргә қәрз пул тарқитиш арқилиқ иқтисадни қозғитиш пиланиниң үнүми көрүлмиди, бәлки дөләт ичидики техиму көп мәбләғ сртқа еқишқа башлиди. Хитайда кишиләр һазир бәс - бәстә сртқа пул йөткәп, хоңкоңдин алтун еливатиду. Деңиз бойлиридики тәрәққи қилған районларда наһайити көп завут тақилип кәтти. Һазир ишсизлиқ несбити 14%гә чиқти, ишсизларниң сани 30 милйондин ашти. Дөләт ичидә иҗтимаи зиддийәт барғансири кәскинләшти. Хитай һөкүмити хәлққә болған контроллуқини йоқитип, вәтән сүйүш шуарини товлашқа башлиди. Хитайниң амал болмиғанда хитай милләтчиликини қозғитиидиған бу тәдбири әмди ишқа ашмиса, сртқа қарита уруш қозғап, хәлқниң диққитини сртқа боримақитин өзгә амали йоқ.
 
Верма әпәндиниң қаришичә, хитайлар өзлиригә бәк тәмәнна қойидиған болуп кәтти. Өзлирини насисит гитлердинму 'әқиллиқ', бирәр милләтни пүтүнләй йоқитиветәләйдиған қабилийәткә игә, асияда һечким тәң келәлмәйдила әмәс, бәлки пүтүн дуняни соралайду, дәп қарайду. Гәрчә техника җәһәттә америкидин наһайити көп қалақ болсиму, әмма һазир һәдәп ғәрб әллириниң асиядики мәдәнийәт тәсирини тазилашқа киришти. Гәрчә өзи наһайити еғир иқтисадий кризис ичидә қелип, бир кимгә пут аталмай турсиму, йәнила гәпниң чоңини қилип, ғәрб билән иқтисадий деалог қилимән дәватиду.

Верма әпәндиниң қаришичә, хитайниң пакистанни қоралландуруп һиндистанға һәйвә қилиш пиланиму ақмиди, һазир пакистан өзи ички уруш ичидә қалди, у һазир өзиниң җан қайғусида. Хитай әмди уни йөләп турғузалмайду. Хитай һазир башқа арал дөләтлирини бозәл қилай десә, хитайниң деңиз армийиси керәккә кәлмәйду. Вейтнамни бозәк қилай десә, униң билән уруш қилип бурниға бир қетим йегән, әмди йәнә бу патқаққа патқуси йоқ. японийигә һуҗум қилай десә, америкиниң уни қоғдайдиған мәҗбурийити бар. Тәйвәнни бозәк қилай десә, америкиниң униму қоғдайдиған мәҗбурийити бар, әмәлийәттә һазир тәйвәнгә һуҗум қилидиған һечқандақ баһанә йоқ, тәйвәнниң йеңи президенти хитайни рази қиливатиду. Шәрқи деңиздики кичик аралларға әскәр орунлаштуруп, шу арқилиқ сртқа кеңийишни ойлиған иди, әтраптики бир мунчә кичик дөләтләр 'бу бизниң земин' дәп қопуп, хитайни йеқин кәлтүрмәйватиду.

Верма әпәндиниң қаришичә,хитайниң деңиз бойидики тәрәққи қилған районлирида иҗтимаи мәсилиләр көпәйгән иди. Хитай дәрһал хәлқниң деққитини бораш үчүн үрүмчи вәқәсини пәйда қилди, буни баһанә қилип уҗайға йәнә әскәр йөткивалди. Америка һинидистан билән ядро електир истансиси келишими имзалиғандин кейин, хитай һиндистанниң аруначал шитатини 'җәнубий тибәт, бу бизниң земинимиз' дәп җакарлап, асия банкисини бу районға қәрз пул бәргүзмәй, бу шитатниң иқтисадий тәрәққиятиға тосқунлуқ қилди. Хитай 'үч хил күчләр' дәватқан кишиләр тибәттиму бар, әмди хитай пәқәт һиндистанниң мушу штатини, йәни һинидстанни һуҗум нишани қилиши мумкин. Һазир хитай һөкүмитиниң дөләт ичидиму, хәлқарадиму иши ақмай, тосулуп бир йәргә барди. Йәнә икки - үч йилда, хитай һөкүмити ишини йүрүштүрәлмәйду. Бундақ әһвал астида, у һиндистанға һуҗум қилиши, бәлки 2012‏ - йилидин бурун һуҗум қилиши мумкин. 

Верма әпәндиниң қаришичә, хитай әгәр һинидистанға һуҗум қилса, хитай билән һиндистан оттурисида пәқәт бир даирилик уруш болиду, чүнки һиндистанму аҗиз әмәс, хитайдәк йетим қалған әмәс, бәлки хәлқарада қудрәтлик иттипақдашлири бар.

'Һинидстан дөләт мудапиә көзәткүчиси' гезитиниң баш муһәррири бхарат верма әпәндиниң 'хитай 2012‏ - йилидин бурун һиндистанға һуҗум қилғуси' дегән тәсәввури һазир хәлқарада давамлиқ ғулғула қозғаватиду.
 

• Принт
• Һәмбәһр
• Әвәтиш

Барлиқ пикир - баянларни көрүш.

• Бүгүнки аңлитиш
• Илгирики аңлитишлар