Хитайниң исраилийини әйиблишидики ғәризи немә?

Сүрәт, 28 - май тартилған бу сүрәттики парахот "мави мармара" болуп, у, исраилийә армийиси һуҗум қилған, ғәззәгә йардәм бойумлири тошуп кетиватқан парахотларниң бири.

Америка башчилиқидики район дөләтлири шималий корийини әйибләп, бирләшкән дөләтләр тәшкилатиниң шималий корийигә қарита җаза йүргүзүши керәкликини оттуриға қойди. Әмма, өзиниң райондики чоң дөләтликини илгири сүрүватқан вә хәвпсизлик кеңишиниң 5 даимий әзасидин бири болған хитай бу вәқәгә нисбәтәнму очуқ бир ипадә билдүрмиди.

28 - Майдин 30 - майғичә җәнубий корийидә елип берилған хитай, японийә вә җәнубий корийә башлиқлири учришишидиму хитайниң шималий корийигә қарита ениқ позитсийә билдүрүши үмид қилинди. Әмма, хитай бу йиғиндиму шималий корийини әйибләш вә б д т хәвпсизлик кеңишидә музакирә қилиш мәсилисигиму йеқин кәлмиди.
 
Түркийидики истратегийилик чүшәнчә институтиниң истратегийә мутәхәссиси доктор әркин әкрәм әпәнди, хитай һөкүмитиниң һәр қайси дөләтләрниң мутәхәссислиридин тәшкил тапқан тәкшүрүш өмики оттуриға қойған доклатқиму бәк ишәнмигәндәк позитсийә билдүргәнликини яки өз алдиға мустәқил тәкшүрүш өмики әвәтмәй вақит өткүзүш арқилиқ шималий корийини қоғдап келиватқанлиқини ейтти.

Шималий корийә мәсилисидә пассип турувелип, райондики дөләтләрниң наразилиқини қозғап келиватқан хитай һөкүмити, исраилийә армийисиниң ғәззәгә ярдәм боюмлири тошуп кетиватқан парахотқа һуҗум қилип 9 кишиниң өлүмигә сәвәп болғанлиқидәк вәқәгә болса чақмақ тезликидә инкас қайтурди. Вәқә мәйданға кәлгәндин кейин хитай ташқи ишлар министирлиқиниң баянатчиси ма җавшү баянат берип "исраилийиниң қилмишини қаттиқ әйибләйдиғанлиқи"ни билдүрди вә "исраилийини ғәззәдики шараитни яхшилаш" қа чақирди.

Буниң билән бирликтә хитайниң бирләшкән дөләтләр тәшкилатида турушлуқ вәкили яң тав арқа - арқидин баянат берип исраилийини әйиблиди. яң тав йәнә б д т хәвипсизлик кеңиши тәрипидин исраилийигә қарши елинидиған җаза тәдбирлирини қоллайдиғанлиқини ипадилиди.

Қисқиси, хитай вәқә йүз берип наһайити қисқа вақит ичидила өзиниң мәйданини наһайити кәскин вә очуқ һалда оттуриға қойди. Әркин әкрәм әпәндиниң ейтишичә, түркийиниң, хитайниң вәқәгә нисбәтән бундақ инкас қайтурушини өзини қоллиғанлиқи дәп чүшәнгәнликини, әмәлийәттә буниң хитайниң оттура шәрқтики мәнпәәти билән мунасивәтлик икәнликини билдүрди.

Әркин әкрәм әпәндиниң билдүрүшичә, хитай исраилийә дөлитини рәсмий дөләт болуш сүпити билән 1991 - йили рәсмий етирап қилған болуп, хитайниң исраилийә билән болған мунасивити хитай үчүн әрәб дөләтлири билән болған  мунасивитидәк муһим әмәс икән.

Әркин әкрәм әпәндиниң ейтишичә, хитайға охшаш тәрәққий қиливатқан бир дөләт өзиниң мәнпәәтини чиқиш қилип туруп иш көридиған болғанлиқи үчүн, бу қетимму өзигә анчә пайдиси көп болмиған исраилийини әйибләш арқилиқ һәм оттура шәрқтики әрәб дөләтлириниң көңлини утқан һәм түркийиниму қоллап - қуввәтләйдиғандәк тәсир пәйда қилған.

Юқиридики аваз улинишидин, бу һәқтики мәлуматимизниң тәпсилатини аңлайсиләр.