Xitay hökümiti "pida'iylar" namida ish kütüp turghanlarni Uyghur élige köplep ewetmekte

 Uyghur yashliri aliy mekteplerni püttürüpmu öz yurtida ishqa orunlishalmaywatqan bir peytte, xitay hökümitining yenila xitaylarni türlük bahane‏ - sewebler bilen Uyghur élige yötkep ishqa orunlashturuwatqanliqi Uyghurlarning naraziliqini qozghap kelmekte. Bu heqte muxbirimiz gülchéhre teyyarlighan programmigha diqqet bergeysiler.

Xitay gherbni échish pida'iyliri namida Uyghur élige ewetishke pilanlan'ghan 908 neper aliy mektep püttürgen oqughuchilarning 201 i 16 - iyul küni jéngjudin 179 ‏ - qétimliq poyiz bilen ürümchige yétip kelgen.

Xitayning kommunistik yashlar ittipaqi merkizi komitéti we xitay pilan komitétining orunlashturushi bilen besh yildin buyan,xizmet kütüp turghan xitay yashliri 'shinjanggha yardem bérish' dégen nam bilen Uyghur yurtlirigha ewetilip xizmetlerge orunlashturulghandin bashqa nurghun ewzel imtiyazlargha ige qilinmaqta.

Xitay maliye ministirliqi gherbiy rayonlargha ewetilgen xitay yashlirigha xizmet heqqidin bashqa,barghan rayonlarning shara'itigha qarap her ayda yuqiri bolghanda 950 yüen'giche turmush yardem sommisi ajratqan bolsa, merkizi hökümet her birige yene ikki yüz yüendin mexsus yardem puli ajritip kelmekte iken.

Gherbiy rayonlarda xizmetke barghanlargha bu xil ewzel xizmet hem turmush iqtisadiy shara'itlarning hazirlinishi barghanche köp xitay yashlirini jelp qiliwatqan bolup,gherbke yardem bérish pida'iyliri mexsus tor bétidin melum bolushiche, xitay kommunistik yashlar ittipaqi, pilan komitéti, ma'arip ministirliqi,maliye ministirliqi qatarliq da'iriler 2008 - yilliq pida'iylarni tizimlap qobul qilishni 23 - apréldin bashlighandin hazirgha qeder, xitay ölkiliridin Uyghur élini öz ichige alghan xitayning gherbidiki jaylargha bérip ishqa orunlishishqa tizimlatqanlar 59 ming 51 neperge yetken.

Aldinqi yillarda pida'iy dégen namda gherbiy rayonlargha barghan xitay yashlirining xizmetke orunlishish ehwali heqqide doklatta körsitilishiche, xitay hökümiti gherbni échish pida'iylirini, gherbiy rayonlardiki déhqanchiliq, suchiliq,sehiye, ma'arip, hemde qanun sahelirige muqim xizmetke tézdin orunlishishigha kapaletlik qilghan bolup,ularning xizmetke orunlishishi %100 bolup kelgen.

Xitay da'irilirining gherbni échish pida'iyliri namida, pilan buyiche Uyghur élige yötkep ishqa orunlashturulidighan minggha yéqin xitay yashlirining asasliq qismi shendung hemde xénen ölkiliridin kélidiken. Ular asasen ma'arip we ediliye sistémisida xizmetke orunlashturulidiken.

Radi'omizgha kelgen inkaslardin melumki, xitay hökümitining pilani buyiche hem uningdin sirt Uyghur élige köchmen bolup kéliwatqan xitaylarning sani barghanche köpiyiwatqan bolup,buning bilen yéqinqi on yildin buyan Uyghur élide aliy mektep püttürgen Uyghur yashlirining ishqa orunlishishi barghanche müshkül boluwatqandin bashqa, ish izdesh jeryanida türlük milliy kemsitishlerge duchar bolmaqta iken.

Bu heqte yéqinda amérikigha kelgen, ilgiri Uyghur élidiki melum aliy mektepning oqughuchi teqsim qilish ishxanisida ishligen abdusobur ependi bilidighanlirini bayan qildi.

Xitay hökümitining bir tereptin xitay nopusini her xil namlar bilen Uyghur élige yötkeshni tézlitishi, eksiche Uyghur élidiki ishsiz yashlarni öz yurtlirida xizmetke orunlashturmay yiraq xitay ölkilirige pilanliq yötkewatqanliqi türlük guman hemde naraziliq pikirlerni meydan'gha keltürmekte. Bu heqte amérikida bilim ashuruwatqan shemshinur xanim özining naraziliq pikirini bayan qildi.