Хитайниң ш т күчлиригә қарши олимпик бихәтәрлик тәдбирлири мутәхәссисләрдә гуман қозғиди

 Хитай һөкүмити бейҗиң олимпик мусабиқисиниң ечилиш вә йепилиш мурасими өткүзүлидиған асаси тәнтәрбийә мәйданиниң әтрапиға орунлаштурған башқурулидиған бомба җазиси, шәрқий түркистан күчлириниң яки аталмиш мәлум бир террорчи тәшкилатниң олимпик мәзгилидә һава һуҗуми елип беришиға қарши қоғдиниш мәқситидә қурулғанлиқи илгири сүрүлмәктә.

Даириләр олимпикниң бихәтәрликини қоғдашни баһанә қилип, нурғун әски ишларни қилмақта

Франсийә ахбарат агентлиқиниң бу һәқтики бир хәвиридә әскәртишичә, башқурулидиған бомба җазиси бейҗиңниң шималидики "қуш увиси" яки хитай тилида Niao wo, дәп атилидиған асаси тәнтәрбийә мәйданиниң тәхминән бир километир җәнубиға йәрләштүрүлгән болуп, җаза сүний чөп таласида ориветилгән. "Niao wo" Тәнтәрбийә мәйдани олимпик йиғининиң 8‏ - авғусттики ечилиш, 24 ‏ - авғуст күнидики йепилиш мурасими шундақла бу арилиқтики бәзи муһим тәнтәрбийә түрлириниң мусабиқиси өткүзүлидиған асаси мәйдан болуп һесаблиниду.

Хитай һөкүмити олимпик йиғини мәзгилидә "террорчилар" ниң һуҗумиға учраш, болупму аталмиш шәрқий түркистан "бөлгүнчи" күчлириниң һуҗумиға учраш тәһдитигә дуч келиватқанлиқини әскәртмәктә иди. Хитай һөкүмәт мәтбуатлириниң йеқинқи хәвәрлиридә, Niao wo тәнтәрбийә мәйдани әтрапиға орунлаштурулған қоралларниң йәрдин һаваға қоюп берилидиған қизил байрақ 7 - бәлгилик башқурулидиған бомбилар икәнликини билдүргән.

Франсийә ахбарат агентлиқиниң хәвиридә бу һадисини хитай даирилириниң шәрқий түркистан тәшкилатлириға даир йеқинқи баянатлириға бағлап, хитайниң уйғур елидә шәрқий түркистан күчлириниң 4 гуруһини паш қилғанлиқини елан қилғанлиқи, уларниң ичидики 2 гуруһни олимпик йиғиниға һуҗум қилишни пиланлиған, дәп җакарлиғанлиқини илгири сүргән. Лекин америкидики хитай мулаһизичи лю шавҗу шәрқий түркистан тәшкилатлириниң олимпик йиғиниға һуҗум қилиш нийити барлиқиға гуман билән қарайдиған хитай вәзийәт тәһлилчилириниң биридур. У, "башқурулидиған бомба орунлаштуруп, олимпик мәйданиниң айропилан яки башқурулидиған бомбиниң һуҗумиға учришиға қарши бихәтәрлик тәдбири алғанлиқини чүшинишкә болиду. Лекин бу мәсилидә ағзиға кәлгәнни билҗирлавәрмәслик керәк. Шәрқий түркистанчилар олимпик мәйданиға һуҗум қилиш, башқурулидиған бомба билән зәрбә бериш иқтидариға игә болмайла қалмай, һуҗум қилиш нийитиму болмиса керәк. Даириләр олимпикниң бихәтәрликини қоғдашни баһанә қилип, нурғун әски ишларни қилмақта", дәп көрсәтти.

Бихәтәрлик тәдбири хитайлар билән уйғурлар арисидики бөлүнүшни чоңқурлаштурувәтти

Niao wo Дөләтлик тәнтәрбийә мәйдани йенидики башқурулидиған бомба җазиси орунлашқан җайниң әтрапи 2 метир егизликтики сим тосақлар билән ориветилгән шундақла радар җазиси йәрләштүргән. Франсийә ахбарат агентлиқи башқурулидиған бомбиларниң нишани шималға қаритип қоюлғанлиқини илгири сүргән. Хитай һөкүмити бу йилниң март ейида шәрқий түркистан ислам һәрикитиниң әзаси икәнликини илгири сүргән бир уйғур қизниң үрүмчи - бейҗиң арисида қатнайдиған бир йолучилар айропиланини партилитивәтмәкчи болғанлиқи, лекин мәқсити әмәлгә ашмай айропиландики 2 әркәк йолучи билән бу қизниң қолға елинғанлиқини җакарлиған иди.

Хитай һөкүмити қолға елинғанларниң әһвали тоғрисида мәтбуат саһәсигә тәпсилий учур бәрмигән болсиму, лекин бу вәқә даириләрниң айродром вә қатнаш түгүнлиридә бихәтәрлик тәдбирлирини алаһидә күчәйтишигә баһанә болуп бәргән. Лю шавҗу бир тәрәплимилик бихәтәрлик тәдбири хитайлар билән уйғурлар арисидики бөлүнүшни чоңқурлаштурувәткәнликини билдүрди. У мундақ дәйду, "олимпик мәшилини йәткүзүш җәрянида болупму миллий районларда йәрлик милләтләргә хатирҗәмсизлик билән қаралғанлиқи, олимпик мәшили йетип барған җайларда бихәтәрлик тәдбирлириниң йәрлик аммиға қаритилғанлиқи көрүлди. Бу йәрдә дүшмән ким ? шүбһисизки йәрлик амма яки миллийлар. Шуңа олимпик җуңгода милләтләр арисидики инақлиқни илгири сүрмәйла қалмай, бәлки зиддийәтни күчәйтивәтти. "Лю шавҗу йәнә" олимпик немә үчүн миллийлар билән хәнзулар арисидики қаршилишишни күчәйтиветиду ? мән даириләр бу мәсилисини яхши ойлишиши керәк, дәп қараймән. Кишилик һоқуқи болмиса, қанунларға һөрмәт қилинмиса, аз санлиқларниң диний вә мәдәнийити һөрмәткә еришәлмисә аталмиш милләтчилик милләтләр арисидики зиддийәт пәйда қилидиған нәрсә болуп қалиду" дәп көрсәтти.

Хитайлар билән уйғурлар арисидики зиддийәтниң чоңқурлишишиға хитай даирилири сәвәбчи

Хитай һөкүмити бейҗиң олимпик мәшили уйғур елидә йәткүзүлгәндә йәрлик аһалиләргә талаға чиқмай өйидә олтуруш тоғрисида тәнбиһ бәргән шундақла йәрлик аһалиләрниң олимпик мәшилини күтүвелиш вә узутуш мурасимиға қатнишиш орамини әң төвән чәклимидә тизгинлигән иди. Лю шавҗу хитайлар билән уйғурлар арисидики зиддийәтниң чоңқурлишишиға хитай даирилириниң сәвәбчи болғанлиқи вә даириләрниң олимпик роһини өлтүргәнликини илгири сүрди. "Олимпик әсли хәнзулар билән миллийларниң мунасивитидә өз ‏ - ара кәңчилик, һөрмәт, охшимиған пикир, охшимиған мәдәнийәтләрниң тәң мәвҗут болуп турушини илгири сүридиған бир паалийәт иди. Лекин бу ахири берип милләтләр арисида дүшмәнлик,җиддийлик, бир - бирини сиңдүрәлмәйдиған бир һәрикәткә айланди. Шуңа буни бир паҗиә дейишкә болиду."

Лю шавҗуй "бу ақивәтниң келип чиқишиға җуңго даирилириниң кичик көзлүки, тар нәзәрлики сәвәб болди. Олимпикниң мувәппәқийәтлик өткүзүлишигә капаләтлик қилиш үчүн йолға қойған тәдбирләр олимпик роһини өлтүрди," дәйду. Лю шавҗуй олимпик йиғининиң һуҗумға учраш еһтималини чәткә қаққан болсиму, лекин америка, әнгилийә вә хәлқара сақчи тәшкилати илгири бейҗиң олимпик йиғининиң һуҗумға учраш йошурун хәвпи барлиқи тоғрисида агаһландуруш бәргән.

Олимпик йиғинниң бихәтәрликини башқурулидиған бомбилар билән қоғдаш бу хитай қиливатқан тунҗи иш әмәс. Америка 2004 ‏ - йилидики атена олимпик йиғинида гретсийигә вәтәнпәрвәр бәлгилик башқурулидиған бомба йәрләштүргән иди.