Xitay yaponiyining kuril arallirini échish üchün rusiye bilen kélishim tüzdi

Yaponiye NHK agéntliqi (yaponiye xelq'ara radi'o kopiratipi) bügün, xitay shirketliri yaponiyining kuril arallirini échish üchün rusiye bilen kélishim tüzdi dégen xewerni jezmleshtürdi. Xewerde éytilishiche, xitayning shendung ölkisidiki dalyen su mehsulatliri shirkiti rusiyining su mehsulatliri shirkiti bilen, yaponiyining shimalidiki kuril arallirini échish heqqide, rusiye da'irilirining nazariti astida kélishim imzalighan. Shundaqla, her ikki terep özining konkrét échish pilanini bu yil 4‏-ayda neq meydanda otturigha qoyushqa kélishken. Rusiye terep xitay shirketliri kuril arallirida déngiz terxemiki (xeysén) we qulule östürmekchi dégen we bu pilan üchün, rusiye shirketliri xitayning nahayiti köp meblighige érishkenlikini bildürgen.

B b s ning bayan qilishiche, sowét ittipaqi yimirilgende, kuril arallirining ichidiki ikki aralni, yeni gryada, sikotan arallirini yaponiyige ötküzüp béridighanliqini ipadiligen idi. Emma, yaponiye terep eyni waqitta, shimaldiki 4 aralning héchqaysidin waz kechmeydighanliqini ipadiligen. Shuningdin kéyin bu mesilini hel qilidighan yaxshi purset kelmeywatidu.

Xewerde éytilishiche, rusiyining bu qétim xitay bilen tüzgen kuril arallirini échish kélishimi, rusiyining üchinchi bir dölet bilen kuril arallirini échish üchün tüzgen tunji qétimliq kélishimi bolup hésablinidu. Bu hazir, rusiye bilen yaponiye otturisidiki aral majirasini téximu murekkepleshtürmekte.

Uchur arxiplirigha qarighanda, 1885‏-yili yaponiye bilen charrusiye otturisida tüzülgen dostluq shertnamiside, yaponiyining shimal teripidiki kunapir, itrup, gryada, sikotanlardin ibaret 4 aralning hemmisi yaponiyining tewelikide dep sherhlen'gen. Sowét ittipaqi bu arallarni yaponiye ikkinchi dunya urushida meghlup bolghan pursettin paydilinip, 1945‏-yili eskiriy küch bilen bésiwélip, bu arallardin yaponiye ahalilirini qoghlap chiqarghan. Shuningdin kéyin, rusiye bilen yaponiye otturisida bu 4 aral majirasi mewjut we shu sewebtin, gerche yaponiye bilen sowét ittipaqi otturisida 1956‏-yili diplomatik munasiwet ornitilghan bolsimu, emma dostluq shertnamisi imzalanmay kéliwatidu.

Roytrs agéntliqining bayan qilishiche, rusiye prézidénti médiwidéf yéqinda, yeni 2‏-ayning 9‏-küni, kuril arallirining bixeterlikini qoghdash üchün zamaniwi qorallarni orunlashturidighanliqini jakarlidi. Shuningdin kéyinla, 2‏-ayning 11‏-küni yaponiye tashqi ishlar weziri moskwagha bérip, kuril aralliri heqqide söhbet ötküzüp netijisiz qaytti. Yaponiye da'iriliri hazir kuril aralliri mesiliside, rusiye xitay bilen birliship heriket qilishqa bashlighandin kéyin, yaponiye da'iriliri buni kechürüshke bolmaydighan heriket dep eyiblewatidu.

Xitayche chiqidighan dowéy uchurlirida bayan qilinishiche, hazir rusiyide, yaponiyidin charrusiye dewridiki 200 tonna altunni qayturuwélish kérek dégen teshebbus we milliy héssiyat bash kötürüwatidu. Rusiyining hazir xitay bilen “Kuril arallirini échish” dégen nam bilen yaponiyige bésim ishlitiwatqanliqi, éhtimal rusiyidiki bundaq milliy keypiyat bilen munasiwetlik bolushi mumkin.

Uchur arxipliridin melum bolushiche, charrusiye 1915‏-yili 12‏-aydin 1916‏-yili 11-ayghiche bolghan ariliqta, qoral sétiwélish üchün yaponiyige 200 tonna altun ötküzgen. Emma, charrusiye eyni waqitta, yaponiye qatarliq döletler béridighan qorallarni tapshuruwélishqa yaki pulini qayturup élishqa ülgürelmigen. 2002-Yili 12-ayda, rusiye dumasi putin hökümitige, eyni waqittiki charrusiye altuni hazirgha qeder yaponiyidila emes, amérika, en'gliye, fransiye bankiliridimu saqliniwatidu, shu altunni emdi qayturup kélish kérek dep tapshurghan.

Rusiyide chiqidighan “Musteqilliq” gézitining 9‏-féwral künidiki sanida bayan qilinishiche, gerche yaponiyilikler hazir, rusiye kuril aralliri mesiliside qolliniwatqan tedbirlerni qopal heriket dep naraziliq bildürüwatidu. Emma, prézidént médiwidéf hazir yaponiye bilen kuril aralliri heqqide söhbet ötküzidighan ishikni alliqachan taqiwetti.