HSK Imtihani Uyghur élidiki Uyghurlarning hayatini qiyinlashturmaqta(1)
2006.07.13

Yéqinda xitay agéntliqining ürümchidin bergen xewiridin melum bolishiche, hazir Uyghur élidiki HSK yeni xitay til sewiyisi imtihan bérish ponkitliri barghanséri köpiyip, mezkur rayon xitay boyiche imtihan bergüchiler sani eng köp bolghan rayon'gha aylan'ghan.
Xewerde éytilishiche, HSK imtihanni 1996 - yili tunji qétim Uyghur élide élip bérilghan bolup, yéqinqi 10 yildin buyan mezkur rayondiki imtihan bergüchiler sani hessilep örleshke bashlighan. Mesilen 1996 - yili mezkur rayondiki HSK imtihan bergüchiler sani 1556 bolup, 2005 - yiligha barghanda, bu san köpiyip 130 minggha yetken. Hazir dunyada HSK imtihanigha qatnashquchilarning sani bir milyon 200 mingdin ashqan bolup, bu sanning yérimidin köp qismini yeni 620 mingini Uyghur élidiki xitay bolmighan milletler igiligen.
Xitay agéntliqining ürümchidin bergen bu xewiride yene hazir Uyghur élide HSK imtihani ali mektepke kirish imtihanigha oxshash muhim orunda turidighanliqi eskertilip, "hazir shinjangdiki az sanliq milletler xitay tilining neqeder muhim ikenlikini toluq tonup yetti. Shunga hazir öz perzetlirini ichkiri ölkilerge ewetip oqutidighan ata - anilar barghanséri köpüyiwatidu. Bu yil 6 - ayda ötküzülgen toluq ottura mektep oqughuchiliridin élin'ghan imtihanda, gerche qobul qilish sani 4 minggha yéqin bolsimu, imtixan bergüchilerning sani 31 minggha yetken" déyilgen.
HSK Intihamigha qatnishidighan Uyghurlarning köpiyishi mejburlinishtin
Yaponiyide dokturluq unwan'gha érishken hazir amérikida turushluq Uyghur ziyaliyliq polat ependi eyni chaghda öziningmu HSK imtihanigha qatnashqanliqini sözlep kélip, hazir Uyghur élidiki HSK imtihanigha qatnashquchilar sanining bu derijide köpiyiwatqanliqini pütünley bir xil mejburlash siyasitidin kélip chiqqan dep körsetti.
Radi'omizning heqsiz liniyisige kéliwatqan téléfonlardin melum bolishiche, hazir Uyghur élidiki herqandaq aliy mekteplerde, milliy oqutquchilar milli oqughuchilargha öz tilida emes, belki xitaytilide ders ötidiken. Shunga milliy oqutquchilar meyli u kesip jehette qanche puxta yaki bilimlik bolsun, eger xitay til ötkülidin ötelmeydiken, choqum oqutquchiliq xizmitidin élip tashlinidiken.
HSK Tin ötelmigenlerning échinishliq aqiwiti
Bir qisim orta yashliq xitay til ötkilidin ötelmigen Uyghur oqutquchilar bu xil bésimgha berdashliq bérelmigen. Mesilen shinjang uniwérsitétidiki ismini melum qilishni xalimighan bir xizmetchining melum qilishiche, mezkur mektepning tarix fakultétidiki bir oqutquchi xitay til ötkülidin ötelmigenliktin xizmettin élip tashlan'ghandin kéyin, achchighida tuyuqsiz yürek késili qozghap, méngisige qan chüshüp hayatidin ayrilghan.
Uzun yil shinjang uniwérsitétta oqutquchiliq qilghan hazir amérikida turushluq Uyghur ziyaliysi polat ependi mezkur mekteptiki oqutquchilarning heqiqeten nahayiti éghir bésim astida yashawatqanliqini hetta chet'ellerde doktorluq unwan élip qaytqan iqtidarliq oqutquchilarmu xitay til ötkilidin ötelmigenliktin xizmettin toxtitip qoyuliwatqanliqini éytti.
Ziyaritimizni qobul qilghan Uyghur ziyalisi polat ependi hazir Uyghur élida HSK imtihanining intayin muhim rol oynaydighanliqini hetta unwan bahalashtimu zor tesir körsitidighanliqini tekitlep, shinjang uniwérsitétning edebiyat fakultétidiki bir oqutquchining sergüzeshtisini sözlep berdi.
Munasiwetlik maqalilar
- Uyghur perzentlirini xitayche mektepte oqutush qandaq aqiwetlerni élip kélidu
- Uyghur milliti axirqi nepisini éliwatidu(2)
- Uyghur milliti axirqi nepisini éliwatidu(1)
- Aliy mektep oqughuchiliri duch kéliwatqan mesililer
- Uyghur élide élip bériliwatqan qosh tilliq ma'arip Uyghur oqutquchilargha némilerni élip keldi?
- Chet'ellerdiki Uyghur ziyaliyliri xitaychilashturush ma'aripini tenqid qilmaqta
- Xitaylashturush ma'aripi Uyghurlarni endishige salmaqta
- Uyghur oqutquchilar ma'aripni xitaychilashturush siyasiti jeryanida qandaq bésimlargha uchrawatidu?
- Qosh til ma'aripi téximu kücheytilmekte
- Uyghur élide kücheytiliwatqan qosh tilliq oqutush siyasitige bolghan inkaslar