" Вәтән хаини," җуңго яшлири кишилик һоқуқ мукапатиға еришти

Җуңго йашлири кишилик һоқуқ мукапати америкидики Duke университетиниң оқуғучиси ваң чйәнйуәнгә берилди.

 Бу йил мукапатқа еришкән ваң чйәнюән 3 айниң алдида, хитай коммунист һакимийитини қоллиғучи хитай яшлири тәрипидин вәтән хаини дәп әйибләнгән иди.

" Залимниң тәрәпдари болуш инсаний һаят принсиплиримға тоғра кәлмәйду "

14‏ - Март тибәт тоқунуши вә униң дуняға инкаси, олимпик мәшәл узитиш паалийитиниң қаршилиққа дуч келиши муһаҗирәттики хитайларни пикир вә мәйдан җәһәттин бир қанчигә болди. Буларни чоң җәһәттин иккигә айриш мумкин: бири, дөләтни қудрәт тапқузуш үчүн инсан һәқлиридин ваз кечилсиму болиду дегүчиләр болуп, вәтәнпәрвәрлик нами астида топланди. Йәнә бири, дөләтни қудрәт тапқузуш керәк әмма, инсан һәқлиридинму ваз кечилмәсилики керәк дегүчиләрдур. Булар хәлқи әркин пикир қилалмиған бир дөләт һечқачан қудрәтлик дөләт һесабланмайду дәп қариғучилар болуп, ваң чйәнюән иккинчи хил қараштикиләргә мәнсуптур.

Ваң чйәнюән бу мәйданини тибәт мәсилсидә ашкара оттуриға қойған. У мәсилини һәл қилишниң йоли сөһбәт дәп билдүргән вә хитай һөкүмитиниң қаттиқ қол сияситини тәнқид қилған. Буниң үчүн у вәтәнпәрвәр аталған хитай яшлириниң еғир тәнқид вә тәһдитлиригә дуч кәлгән; һәтта униң хитайдики ата - анисиму тәһдиткә йолуққан. Бу чағда ваң чйәнюәнниң йеқинлири униңға дөләт вә хәлқтин әпу сораш һәққидә мәслиһәт бәргән.

Бу чағда у " һәқ - наһәқ мәсилисидә мәзлумниң тәрәпдари болмай, залимниң тәрәпдари болуш инсаний һаят принсиплиримға тоғра кәлмәйду " дәп рәт қилған вә өзигә тәһдит салған хитай оқуғучилар уюшмиси үстидин дава ачқан. Хитай җәмийитидики хаталиқларни дуня мәтбуатлирида изчил тәнқид қилған.

" Ваң чйәнюәнниң мәйдани сағлам милләтчиләрниң мәйданидур "

Бу қетимқи мукапатниң баһалаш комитетиниң башлиқи 4 ‏ - июн тйәнәнмен вәқәсиниң йетәкчилиридин ваң дән болуп, у ваң чйәнюән һәққидә мундақ дегән: "яшлар арисида әсәбий бир милләтчилик баш көтүргән пурсәттә, өзиниң пәрқлиқ пикрини дадил оттуриға қоюш вә у пикридә адаққичә чиң туруш җасарәт тәләп қилиду. Ваң чйәнюән буни қилалиди. Ваң чйәнюәнниң йоли ақиланә милләтчиликтур."

Хитай кишилик һоқуқ паалийәтчилиридин ваң җүнтав ваң чйәнюән һәққидә мундақ дегән: "охшаш болмиған милләтләргә, охшаш болмиған қараштики кишиләргә зораванлиқ билән әмәс, сөһбәт йоли билән йеқинлишиш, заманивий тәрбийини һәзим қилалиған кишиләрла тәшәббус қилидиған пикир. Ваң чйәнюәнниң мәйдани әркинлик вә демократийини ғайә қилған қилған сағлам милләтчиләрниң мәйданидур."

" Әркинлик вә демократийә җуңго үчүн бирдин ‏ - бир чиқиш йоли "

Ваң чйәнюән мукапат тапшурувелиш сөзидә, өзиниң бу мукапат хәвирини аңлап һәм хош болғанлиқи һәм әндишә қилғанлиқини билдүргән. У сөзидә әркинлик вә демократийә җуңго үчүн бирдин ‏ - бир чиқиш йоли икәнликини, һәқиқий вәтәнпәрвәрләрниң бу байрақ астида бирлишиши керәкликини тәшәббус қилған.

Җуңго яшлири кишилик һоқуқ мукапати алдинқи йилларда, ли хәй, хуаң чи, яң зили, лю ху қатарлиқ яшларға берилгән болуп, уларниң көпинчиси хитай ичидә демократик һәрикәтләрни тәшкилләш вә тәшвиқ қилиш билән шуғулланғини үчүн хитай тәрипидин җазаланған өктичи күчләр иди.

Бу қетимқи бу мукапатқа еришкән ваң чйәнюән шәндуң өлкисиниң чиңдав шәһиридин болуп, бу йил 20 яш, университетниң 1 ‏ - йиллиқ оқуғучиси. Баһалаш һәйити ваң чйәнюәнниң мукапатлиниш сәвәби һәққидә йәнә мундақ изаһат бәргән: "у дипломи билән, унвани билән, оқуш нәтиҗиси билән қанаәтлинип яшайдиған аддий кишиләрдин әмәс. У һәқиқәт үчүн издәнгүчи һәм күрәш қилғучидур."