Хитайда әйдиз вирусиниң җинси қаналлар билән тарқилиш әһвали күчәймәктә

Намәлум әйдиз чекәрмәнлириниң көрүнүши чүшүрүлгән сүрәт.

Лекин хитайда әйдиз вирусиниң тарқилиши йеңи әһвалға дуч келиватқан болуп, әйдиз вирусиниң җинсий қаналлар билән тарқилиш әһвали күчәйгән.

Дуня сәһийә вә тәшкилати б д т әйдиз программисиниң түнүгүн әйдиз вирусиниң һәр қайси әлләрдики тарқилиш әһвалиға даир доклат елан қилип, дуняда тәхминән 33 милйон 400 миң адәмниң әйдиз вируси билән юқумланғанлиқини, лекин кейинки йилларда әйдиз вирусида юқумлинидиғанларниң сани азийишқа башлиғанлиқини, әмма хитайда әйдиз вирусиниң җинсий қаналлар билән тарқилиш әһвали күчийип, әйдиз вирусиниң әр - аяллар арисидики җинсий алақә йоли билән тез тарқиливатқанлиқини агаһландурди.

Б д т әйдиз программиси вә дуня сәһийә тәшкилати доклат елан қилиш мунасивити билән түнүгүн шаңхәйдә ахбарат елан қилиш йиғини өткүзгән болуп, йиғинда дуня әйдиз программиси вә б д т сәһийә тәшкилатидики әмәлдарлар хитай даирилирини әйдиз вирусиниң тарқилишидики бу йеңи йүзлинишкә диққәт қилиш тоғрисида агаһландурди.

Йиғинда б д т әйдиз программисиниң иҗраилийә дриктори майкел сидибе әйдиз вирусиниң тарқилиш қанили өзгириш ясаватқанлиқини әскәртип, вирусниң җинсий алақә йоли билән тарқилишқа йүзлиниватқанлиқини, хитайда әйдиз вируси юқтурувалған йеңи юқумдарларниң 72% и вирусни җинси алақә йоли билән юқтурувалғанлиқини билдүрди. У мундақ дәйду": бир қанчә йилниң алдида бизниң диққитимиз зәһәрлик чекимлик чәккүчиләргә мәркәзләшкән иди. Чүнки булар әйдиз вируси тарқилитидиған асаслиқ топ һесаблинатти. Лекин бизниң әң йеңи истатистика мәлуматимизда көрситилишичә, өткән йили әйдиз вируси билән юқумланғучиларниң 32% и әрләр билән җинси алақидә болидиған әрләрни асас қилиду. 40% И болса ят җинислар арисидики җинси алақиларда юқтурувалғанлардур. Бу дегәнлик әйдиз вируси юқтурувалғанларниң 70% дин көпрәки бу вирусни җинси алақә йоли билән юқтурувалди дегәнликтур".

Б д т әйдиз программисиниң доклатиға қариғанда, хитайдики әйдиз вируси юқтурувалған юқумдарларниң ичидики қалған 28% кишиниң көп қисими зәһәрлик чекимлик чекидиғанларға мунасивәтлик болуп, бурун зәһәрлик чекимлик чекидиғанлар әйдиз вирусиниң тарқилишидики асаси мәнбәә, дәп қарилатти.

Б д т әйдиз программисиниң иҗраилийә дриктори сидибе, әйдиз вируси юқтурувалған йеңи юқумдарларниң 97% и шундақла өлүватқан юқумдарларниң 98% и хитайға охшаш тәрәққи қиливатқан дөләтләрдә, бу дөләтләрдики җәмийәтниң йәклишигә учриған топ вә гуруһларда йүз бериватқанлиқини әскәртип, бу әһвални "юқумлиништики тәңсизлик" дәп тәрипләйду. У, бу кишиләр "мулазимәт, сестимидики қалақлиқниң, учур йоқсизлуқи вә давалинишқа еришәлмигән кишиләр. Улар җәмийәттики чәткә қеқилған топларниң бир парчисидур" дәп көрсәтти.

Лекин хитай һөкүмити әйдиз кесили вә әйдизләр һоқуқини қоғдаш мәсилисидә наһайити сәзгүр болуп, әйдизләр һоқуқини қоғдиғучи затларни вә һоқуқини тәләп қилған әйдиз юқумдарлирини бастуруп кәлди. Бүгүнки хәвәрләргә қариғанда, даириләр чаршәнбә күни хитай сәһийә министирлиқи алдида намайиш қилип, төләм пулини өстүрүш, давалаш шараитини яхшилашни тәләп қилған бир гуруппа хенәнлик әйдиз юқумдарини тутқун қилған.

Бу вәқә, хитай сәһийә министири чен җу түнүгүн шаңхәйдики ахбарат йиғиниға қатнишип, хитай һөкүмити әйдизгә қарши туридиған аммиви тәшкилатларни күчәйтидиғанлиқини билдүргән күнниң әтиси йүз бәргән иди.

Шаңхәйдики ахбарат елан қилиш йиғинида хитай сәһийә министири, әйдиз вирусиниң хитайдики алаһидә гуруһ вә районларда юқири сүрәт билән кеңийиватқанлиқини әскәртип, кесәллик әһвалиниң юқуш еһтимали юқири кишиләр топини һалқип, адәттики пуқраларға кеңийиватқанлиқини, шуңа әйдизгә қарши туридиған аммиви тәшкилатларға илһам беридиғанлиқини тәкитлигән иди. У, "биз гәвдилик тәкитләйдиған нуқтиларниң бери, ғәйри һөкүмәт тәшкилатлири вә аммиви тәшкилатларниң әйдиз кесилигә қарши хизмитини актип қоллаштур. Әйдиз кесилигә қарши паалийәтләрни актип қанат яйдуруш, мәмури арилишишни илгири сүрүп, иҗтимаий қурулмимизда әйдиз кесилигә үнүмлик тақабил туралайдиған сестима бәрпа қилиштур" дегән. Шуниң билән биргә "әйдиз вирусиниң алдини елиш вә уни контрол қилиш үчүн хитайниң йәнә узун мусапиларни бесишиға тоғра келидиғанлиқи"ни илгири сүргән.

Йәнә бәзи анализчилар, әйдиз вирусиниң алдини елиш вә уни контрол қилиш мәсилисидә хитай сәһийә министирлиқи билән җамаәт хәвпсизлик органлириниң арисида ихтилап барлиқини билдүрмәктә. Мәркизи вашингтондики америка хәлқара вә истратегийә тәтқиқат мәркизиниң илгири елан қилған бу һәқтики бир доклатида, хитай җ х органлириниң әйдиз мәсилисигә бихәтәрлик нуқтиий нәзиридә муамилә қилидиғанлиқини, хитай сәһийә даирилириниң мәсилигә саламәтлик нуқтийи нәзиридә қарайдиғанлиқини, хитай дөләт органлириниң оттурисидики бу ихтилап һөкүмәтниң әйдиз хизмитигә тосалғу яритиватқанлиқини илгири сүргән.

Чен җу шаңхәйдики ахбарат елан қилиш йиғинида йәнә 2009‏ - йили өктәбирниң ахирилириға қәдәр хитайда әйдиз бимарлириниң сани аз кәм 320 миңға йетип, 2008 ‏ - йилға қариғанда 55 миң адәм көпәйгәнликини, лекин әйдиз вирусида юқумланғанларниң сани 740 миң әтрапида болуши мумкинликини илгири сүргән.