Поләнс: явропа бирлики намидин хитайға бесим ишлитиш керәк

12 - Айниң 26 - күни ғәрбий германийә учур гезити хитай хаккерлириниң германийә һөкүмәт компютерлириға болған һуҗуминиң үзлүксиз күчийиватқанлиқини, асаслиқ һуҗумниң һөкүмәт сиясити, һәрбий ишлар вә иқтисади саһәдики санлиқ мәлуматларни оғрилаштин ибарәт болуватқанлиқини ашкарилиған иди. 

Германийә асасий қанунни қоғдаш идариси баянатчисиниң 27 - декабир мәтбуатқа бәргән сөзигә асасланғанда, бу йил 1 - айдин 9 - айғичә германийиниң һөкүмәт компютерлириға болған һуҗум сани 1600 қетимдин ашқан болуп, бу һуҗумларниң мутләқ көп қисми хитай һөкүмити қармиқидики интернетлардин кәлгән. Хәвәрдә дейилишичә, хитай хаккерлири һуҗуминиң сәвийиси илгирики йиллардикидин зор дәриҗидә ашқан. Компютердики халиған бир һөҗҗәтни ачқан һаман, бу һөҗҗәт компютерға аптоматик орунлишип, ичидики санлиқ мәлуматларни оғрилап хитайға удуллуқ йәткүзүп туридикән.

Германийә парламенти ташқи ишлар комитетиниң рәиси поләнс бу хил һадисигә қаттиқ инкас қайтурушни тәкитләш билән биргә, хитайни агаһландуруп " бу ялғуз террорлуқ вә җинайи һәрикәт болупла қалмай, кәлгүсидә хитай интернетлириға қарши һуҗумниңму барлиққа келишигә сәвәб болиду" дегән. У германийә һөкүмитиниң явропа бирлики намида хитайға бесим ишлитишини тәкитлигән.

12 - Айниң 28 - күни германийә долқунлири радиосида елан қилинған хәвәрдә дейилишичә, хитайниң бу хилдики һуҗумлириниң ялғуз германийә һөкүмәт органлири биләнла чәкләнмәстин, германийиниң муһим тәтқиқат органлири һәм пән - техника карханилириғиму болуватқанлиқи илгири сүрүлгән. 

Германийә парламенти ташқи ишлар комитетиниң рәиси поләнс йәнә " хитай һөкүмити шуни ениқ билиши керәкки, интернет һуҗумидин қолини үзүш хитайниң өзи үчүнму яхши" дегән һәмдә хитайни хәлқара қанунларға, мунасивәтлик келишимләргә риайә қилишқа чақирған. 

Германийә парламенти ташқи ишлар комитети рәиси поләнсниң кәскин хитаблириға қарита хитай тәрәпниң һазирғичә бирәр инкас билдүргәнлики намәлум. 

Германийә ахбарат агентлиқи 28 - декабир елан қилған учурда көрситилишичә, бу йил йүз бәргән 1600 қетимлиқ һуҗумниң мутләқ көп қисми хитайдин кәлгән болуп, бу һуҗумлар истихийилик һуҗумлар әмәс, бәлки хитай дөләт органлириниң ахбарат оғрилаш ғәризидики пиланлиқ һуҗумлири икән.

Хитай тәрәп 2008 - йили германийә министирлар мәһкимисиниң интернетлириға һуҗум қилғанлиқи сәвәблик әйибләнгән иди. 2009 - Йили тибәт сәргәрдан һөкүмитиниң интернет ториға һуҗум қилип, һөкүмәт мәхпийәтликини оғрилаш қилмиши билән хәлқарада ғулғула пәйда қилған.

"500 Миң кишилик интернет армийисигә игә дөләт" дәп қариливатқан хитайниң чәтәл техникилири һәм дөләт мәхпийәтликлирини оғрилаш һадисилиридин әҗәбләнмәйдиғанлиқини билдүргән германийә асасий қанунни қоғдаш идарисиниң баянатчиси, әгәр хитай тәрәп бундақ қанунсиз қилмишлардин қол үзмисә, өзлириниңму ойлимиған һуҗумларға дучар болидиғанлиқини әскәртип өткән. Чәтәл ахбарат васитилири һәм кишилик һоқуқ тәшкилатлири болса, хитайниң бу интернет армийисини өз дөлитидики демократик затларни назарәт қилиш, уларниң пикир әркинликини чәкләшкә ишлитиватқанлиқини тәкитлимәктә. 

Болупму, уйғур вәтинидә уйғурларға қаритилған интернет чәклимиси алаһидә бир басқучқа киргән болуп, уйғурларниң әркин пикир қилиш, алақә елип бериш имканлири еғир тәқипкә елинған. Хитай тәрәп буниң биләнла қалмай, чәтәлдики уйғурларниң елхәтлирини оғрилаш, вирус әвәтип компютерлирини бузуш, торбәтлирини чөктүрүшни күчәйткән. 

Шәрқий түркистан учур мәркизиниң рәиси абдуҗелил қариқаш әпәнди, хитайниң uygur.Org Тор бетигә қиливатқан һуҗумлири һәққидә тохтилип, һәр 3 саәттә бир қетим қаттиқ һуҗум қозғаватқанлиқини, бу сәвәблик торбетини нормал йүрүштүрүш имкани болмайватқанлиқини тилға алди. 

У сөзидә хитай хаккерлириниң һәтта чәтәлликләрниң банка номурлириниң мәхпий шифирлирини йешип, пул оғрилаш дәриҗисигә йәткәнликини ейтти.

Хитай хаккерлириниң уйғур тор бәтлиригә болған һуҗумидин германийә һөкүмитиниң мунасивәтлик органлири хәвәр тапқан болсиму, техи тегишлик тәдбир қоллиниш басқучиға кирмигән.