Xorma derixi we mömin adem
Muxbirimiz ömerjan toxti
2009.08.31
2009.08.31
Peyghember eleyhissalam bir hediste:" derexler ichide yapriqi tökülmeydighan, her da'im allahning izni bilen méwe bérip turidighan bir derex bar, u mömin'ge oxshaydu. U bolsa, xorma derixidur " dégen. Chünki xorma derixide heqiqiy mömin ademning maddi we meniwi süpetliri gewdilen'gen.
Se'udi erebistanining medine munewwere shehiridiki islam uniwérstétini püttürgendin kéyin, mekke shehiride ilmiy xizmetler bilen shughullinip kéliwatqan abdul'eziz ependige mezkur hedistiki oxshitishning menisi heqqide muraji'et qilghan iduq.
Abdul'eziz ependi peyghember eleyhissalamning yuqiriqi hedisidiki oxshitishni sherhilep mundaq dédi: mömin adem rastinla xorma derixige oxshaydu. U mundaq:
Xorma derixi tüptüz ösidighan derex, uning egri yaki singayan yéri yoq. Mömin kishimu shundaq tüz bolidu. Bir allahqa ishinidu, hemishe insanlargha paydiliq yaxshi ishlarni qilish bilen bolidu, ilahiy telimatlardin qayrilip ketmeydu. U oy - pikirde tüz, étiqadta toghra, sözide rastchil, ish - herikitide durus bolidu.
Xorma derixining yiltizi yerning astigha pétip ketken, shaxliri kökke taqashqan bolidu. Mömin kishimu shundaq bolidu. Uning imani mustehkem bolup, uning qilghan yaxshi ishliri allahqa xuddi xorma derixidek kötürilidu. Xorma derixi mezmut we küchlük bolup, uning boyi asman'gha taqashsimu boran - chapqunlar uni tewritelmeydu. Mömin ademmu shuninggha oxshash bolup, uni balayi - apetler, musibetler we éghir künler yiqitalmaydu. Chünki mömin adem dégen sewrchan kélidu.
Xorma derixining tashqi körünüshi güzel, méwisimu temlik kélidu. Mömin ademmu shuninggha oxshash bolup, uning tashqi körünüshi pakiz, retlik we yéqimliq bolidu, dilimu pak, tebi'iti sap bolidu, yaman qiliq, betniyetlik, körelmeslik, pixsiqliq, qorqunchaqliq we bashqa yaman illetlerdin xaliy bolidu. Insanlargha menpe'etlik bolidu. Xorma derixining hemme yéri paydiliq. Uning méwisi yéyilidu, ozuqluqi yuqiri bolidu. Yaghichi chelle - barang yasashqa, shaxliri qepes yasashqa, yapraqliri séwet yasashqa, paxalliri arghamcha yasashqa ishlitlidu. Méwisini insanlar yése, uruqi haywanlargha helep qilip bérilidu. Mömin ademmu shuninggha oxshash hemme tereptin paydiliq bolidu, uning eqli heqqaniyliqini oylaydu, tili rast we paydiliq sözlerni sözleydu, gheywet qilmaydu, gep toshumaydu, töhmet chaplimaydu. Shunga herkim mömin ademdin yaxshiliq kütidu, uningdin yamanliq kelmigechke uninggha herkim ishinidu we xatirjem bolidu.
Xorma derixining méwisi yil boyi üzülüp qalmaydu, yil boyi bazargha kiridu. Xorma ghura halitidimu, pishqan halitidu, qurughan halitidimu yéyilidu. Mömin ademmu shundaq bolidu. U etrapidikilerge toxtap qalmay üzlüksiz payda - menpe'et yetküzidu, yardem qilidu, sile - rehim qilip yoqlaydu.
Xorma derixige chalma atsingiz méwe tashlap béridu, mömin ademmu yamanliqni yamanliq bilen emes, belki yaxshiliq bilen qayturidu. Peyghembirimiz hezriti muhemmed eleyhissalam bu mawzuda eng ésil ülgidur. U özige bermigenlerge bergen, özige yamanliq qilghanlargha yaxshiliq qilghan, özini yoqlimighanlarni yoqlighan, yamanliq qilghanlarni kechüriwetken.
Xorma derixi yil boyi yapraqliq halette yap - yéshil ton kiygen bolidu. Möminmu güzel exlaq, teqwaliq we aliyjanabliq tonini ömür boyi salmaydu.
Xorma derixining sayisi yénik bolup, etraptiki zira'etler we del - derexlerning ösüp yétilishige tosqunluq qilmaydu, ziyan yetküzmeydu. Mömin ademmu etrapidiki xoshnilirigha, dost - buraderlirige, xizmetdashlirigha éghirchiliq salmaydu, ziyan yetküzmeydu.
Démek, mömin adem xudddi xorma derixige we méwisige oxshash insanlargha hemishe paydiliq we menpe'etlik bolidu.