Xu jintaw: 'xitay kompartiyisining rehberlik orni menggülük emes'

Yaponiyide dawamlishiwatqan sanaetleshken 8 dölet aliy yighinida prezidént bush we xu jintaw sürette.

Xu jintaw sözide, xitay kompartiyisining yéqinqi 30 yilliq töhpisini mu'eyyenleshtürgendin kéyin: ötmüshtiki ilgharliq, bügünki ilgharliq emes؛ bügün ilghar bolghanliq, kélechektimu ilghardur dégenlik emes dep eskertken. U yene sözini dawamlashturup, " ötmüshtiki igidarchiliq bügünki igidarchiliq emes؛ bügünki igidarchiliq kélechek üchün baqi emes" dep körsetken we sözini téximu konkrétlashturup mundaq dégen" : biz shuni chongqur tonup yettuqki, partiyining ilgharliqi we rehberlik orni ebediy emes we özgermesmu emes".

Hörmetlik oqurmenler, bu, xitayning bir dölet rehbirining xitay kommunist partiyisining hakimiyitining kélechikige tunji qétim gumaniy pikir bayan qilishidur. Nöwette közetküchiler xu jintawning yuqiriqi sözlirini perqliq nuqtidin tehlil qilmaqta.

Beziler bu sözlerni xitay kompartiyisi terepdarlirini hushyarliqqa chaqirish dep chüshense, beziler, xitay xelqini démokiratiyge hazir bolushqa ündesh dep qarashmaqta. Xu jintawning bu sözliri, dunya pul - mu'amile krizisige duch kelgen؛ bu krizis xitayghimu tesir körsitiwatqan؛ xitayda süt parashuki mesilisige oxshash türlük ijtima'iy weqeler partlap chiqiwatqan؛ buning bilen bille yene, xitaydiki 300 neper ziyaliy 2008 ‏ - yil xatirisi namida xitabname élan qilip, xitayda bir partiyilik tüzümge xatime bérilishini telep qiliwatqan peytte otturigha chiqti.

Buninggha asaslan'ghan közetküchiler, xu jintawning sözlirini, xitaydiki démokratiye signali dep qarimaqta. Emma xu jintaw doklatida, xitay kompartiyisining rehberlik ornining muhimliqini bashtin - axir tekitlep turghan hem xitayning gherbche siyasiy tüzülmini ülge almaydighanliqini, bashqa döletlerning junggoning ishlirigha arilishishigha yol qoymaydighanliqini éniq bayan qilghan.

Xu jintaw doklatida, 30 yilliq islahatqa baha bérip, bu islahat bir milletning teqdirini özgertti, bir döletning istiqbal yolini achti dep xulasilighan, emma xitay mutexessisler bu heqte perqliq qarashta. Nöwette muhajirette yashawatqan alim yen jyachi, 30 yilliq islahat, xitayning peqet tashqi qiyapitini özgertti؛ xitay millitining teqdirini özgertelmidi, chünki bu millet erkinlik we démokratiyining temini téxiche tétimidi dep bayan qilidu.

Yen jya chi sabiq xitay bash ministiri jaw ziyangning bash meslihetchisi bolghan hem xitay ijtima'iy penler tetqiqat ornidiki siyasiy penler bölümining bashliqi bolghan, u 1989 ‏ - yilidiki oqughuchilar herikitini qollighan ziyaliylardin biri, u sözide yene, islahat we échiwétish, xitay kompartiyisi medeniyet inqilabidin kéyin, junggo halaketke yüzlen'gende, bashqa chiqish yoli tapalmighanda mejburiy mangghan yol dep körsitidu. U 30 yilliq iqtisadiy tereqqiyatni mu'eyyenleshtüridu, emma uni kompartiyining töhpisi dep qarimaydu, uning qarishiche, xitay medeniyet inqilabidin kéyin halaket girdabigha yoluqqan, islahattin bashqa chiqish yoli qalmighan, shunga bu islahat aktipliq bilen emes, belki charisizlik ichide élip bérilghan.

Yen jyachi yene xitaydiki iqtisadiy tereqqiyatni, chet'el meblighining xitaygha éqip kirishi bilen xitaydiki erzan emgek küchining birlishishi dep körsitidu we nöwette xitayda bu xil ewzellikning yoqalghanliqini, emdilikte siyasiy tüzülme islahati élip barmay turup tereqqiyattin söz achqili bolmaydighanliqini eskertidu.

Yen jyachi sözining axirida, kompartiye 1976 ‏ - yilidiki 5 ‏ - april tyen'enmén weqesige qayta baha bergendin kéyin, iqtisadiy islahat yoligha mangghan؛ emdilikte 1989‏ - yilidiki 4 ‏ - iyun tyen'enmén weqesige qayta baha bérish bilenla siyasiy islahat yoligha mangidu dep körsitidu.