Xu jintawning amérika ziyaritige qarita kanada metbu'atliridiki inkaslar

Yeni xitay mesilisige kelgende, barliq gherb döletlirini teqdirdash déyishke bolidu. Buningdin 5 yil ilgiri, xu jintaw amérikini ziyaret qilghanda, prézidént boz uninggha dölet ziyapiti bérishni ret qilghan, barak obama xitayni ziyaret qilghanda bolsa, xu jintaw muxbirlarni kütüwélish yighini ötküzüshni xalimighanidi. Bu qétim, amérika terepning qattiq turushi bilen xu jintaw muxbirlarni kütüwélish yighinigha qatnishishqa mejbur boldi.

Aldinqi yilining otturilirida, xu jintaw kanadada ziyarette bolghandimu, u eslidiki küntertipni buzup tashlap, bash ministir stéphén harpér bilen ötküzülidighan muxbirlarni kütüwélish yighinini bikar qilghanidi. Gerche xitay dölet re'isi xu jintawning amérika ziyaritidiki we amérika bilen xitaydin ibaret ikki dölet rehbiri otturisidiki söhbetlerning asasliq témiliri tijaret- soda, xitay pulining kürisi, kishilik hoquq, xitay armiyisining üzlüksiz küchiyishi we shimaliy koriye yérim arili weziyitige oxshash mesililerge merkezleshken bolsimu, kanadani öz ichige alghan gherb metbu'atliri, bulardin kishilik hoquq mesililirige alahide diqqet qildi. Uning üstige, bu ziyaretmu xitayda kishilik hoquq depsendichilikliri tarixtiki eng éghir ehwalda turuwatqan bir dewrge toghra keldi.

Kanada"dölet pochtisi" gézitidiki "amérika bilen xitay otturisidiki jiddiylik xu jintaw we obama söhbitide otturigha chiqti" namliq maqalide barak obama bilen ötküzgen muxbirlarni kütüwélish yighinida, xitay dölet re'isi xu jintawning héch teptartmastin xitayning ezeldin kishilik hoquqni qoghdap we uni hörmet qilip kelgenliki, xitayning kishilik hoquq tereqqiyatining dunyada étirap qilin'ghanliqini jakarlighanliqi eyiblinip: "emma, xitayning kontrolluqidiki tibet we Uyghur aptonom rayonida, hökümetke qarshi naraziliq heriketler qanliq shekilde basturuldi.

Yéqinqi yillardin béri, béyjingning bu ikki rayon'gha qaratqan siyasetliri we bu rayondiki pa'aliyetliri xelq'ara jem'iyetning jiddiy diqqet ‏- étibarini qozghimaqta. Shuning bilen birge,xitay da'iriliri siyasiy islahat élip baridighanliqini jakarlighan bolsimu, lékin nobél tinchliq mukapatigha érishken lyu shawboni öz ichige alghan köpligen siyasiy jinayetchiler hazirghiche türmilerde tutup turulmaqta," dep yézilidu.

K t w téléwiziyisining programmisida, xu jintawning, muxbirlarni kütüwélish yighinida, deslepte amérika muxbirining kishilik hoquq mesilisi heqqidiki bu so'alini angliyalmidim, dep ustiliq bilen uninggha jawab bérishtin qachqanliqini, lékin kéyinrek, bashqa bir muxbirning yene kishilik hoquq mesilisi heqqidiki so'aligha jawab bérishke mejbur bolghanda bolsa,burun teyyarliwalghini boyiche, aldidiki qeghezdin, "dölitimiz kishilik hoquq saheside yene nurghun ishlarni qilishqa toghra kélidu" we "kishilik hoquq heqqidiki telepler döletning emeliy ehwaligha uyghun bolushi kérek" dégenlerni oqup bergenliki bayan qilindi.

"Yershari pochtisi" namliq gézittiki "xuning xitaygha xas saxtipezlik söz oyunini oynawatqanliqigha qarang" namliq, mezkur gézitning bash maqaliside "xitay dölet re'isi xu jintaw amérika ziyaritige, xitay rehberlirining en'enisi bolghan "güldüri bar, yamghuri yoq" quruq gepler bilen keldi. Ular kishilik hoquq jehette köpligen wedilerni bergen bolsimu, emma héchbirini emelge ashurmidi. Iqtisadiy siyaset toghrisida qandaq qilidighanliqi heqqide yenila éghiz achmidi.

Xu ependi quruq tekelluplar bilen "xitayning kishilik hoquq jehette yene nurghun ishlarni qilishqa toghra kélidighanliqi"din söz achti. Aldinqi yili séntebir éyida, bash ministir wén jyabawmu buninggha oxshash sözlerni qilghanidi. Wén ependi: "biz kishilik hoquq jehette nuqsanlirimiz yoq déyelmeymiz, emma bu sahede dawamliq tirishchanliq körsitimiz. Biz dölitimizning kishilik hoquq jehette téximu yaxshilinishini arzu qilimiz,"dégen sözlerni qilghan we hetta u siyasiy islahat élip baridighanliqi we démokratiyidin söz achqanidi. Lékin nöwette, xitaygha qaraydighan bolsaq, kishilik hoquq jehette yaxshilinish emes, belki zulumning barghanséri omumlishiwatqanliqini körimiz," déyilidu.

Kanadaliq mutexessisler, xuning bu qétimqi amérika ziyaritide, xitaydiki kishilik hoquq depsendichilikliri mesililirining amérikining ilgiriki hökümetler dewrige qarighanda jiddiy tekitlen'genliki we eng muhim mesilige aylan'ghanliqini, buning bu ziyaretning ijabiy teripi ikenlikini otturigha qoymaqta. Xitay metbu'atliri, xu jintawning amérika ziyaritige munasiwetlik xewer we mulahiziliride, uning prézidént barak obama we amérika xelqi teripidin daghdughiliq kütüwélin'ghanliqini alahide tekitlep, xu jintawning amérika muxbirining kishilik hoquq mesilisige a'it so'aligha jawab bergenlikini we gherb metbu'atliridiki, xitayning kishilik hoquq depsendichiliklirige a'it mulahizilerni tilgha almidi. Hetta béyjing da'iriliri yene, xitayda xewer tarqitidighan en'gliyining b b s we amérikining simliq téléwiziye qanili s n n lerning xewerliridiki xu jintawning kishilik hoquq heqqidiki sözlirini chiqiriwetti.