Yaponiye Uyghur jem'iyiti asiya - ténch okyan iqtisadi hemkarliq teshkilatigha eza döletlerge qararname yollidi
Muxbirimiz irade
2010.11.08
2010.11.08

Süretni ilham mehmut ependi teminligen.
Bu pa'aliyetke yaponiye Uyghur jem'iyitining bashliqi ilham mehmut ependi alahide teklip qilin'ghan Bolup, u pa'aliyette Uyghur mesilisi heqqide doklat bergen. Bundin sirt yaponiye Uyghur jem'iyiti yene yaponiyide échilish aldida turghan asiya - ténch okyan iqtisadi hemkarliq teshkilatining yighini munasiwiti bilen bir qarar maqullap chiqqan.
Yaponiye bilen xitay arisida kéme soqulup kétish weqesi bilen meydan'gha kelgen diplomatik sürkilishler yaponiyide zor tesir peyda qiliwatqan bir peytte, yaponiyidiki"des tur yaponiye" namliq öktichi teshkilat shenbe küni tokyo shehiride zor kölemlik bir pa'aliyet élip barghan. " Des tur yaponiye" teshkilati yaponiyide tesir küchi zor bolghan teshkilat bolup, ular pa'aliyet arqiliq kéyinki künlerde yaponiye bilen xitay arisida meydan'gha kelgen kéme weqesi, yapon shirketliri xitayda uchrawatqan qiyinchiliqlar, xitayning yaponiyige qiliwatqan diplomatiyilik bésimliri qatarliq nurghun mesililerni otturigha qoyup, yaponiyini xitaygha qarshi küchlük bolushqa chaqirghan.

Igilinishiche, pa'aliyetke 4000 din artuq kishi ishtirak qilghan bolup, yighinda yaponiyining sabiq hawa armiyisi qomandani tamugami we sabiq dölet mudapi'e ministiri koyiko xanimlar söz qilghan. Yighinda Uyghurlarning mesilisi heqqide söz qilishqa alahide teklip qilin'ghan ilham mehmut ependi yuqiridiki ikki sabiq ministirdin kéyinla 3 - bolup Uyghur mesilisi we yaponiyining xitay munasiwetliridiki meydani heqqide doklat bergen.
Buningdin sirt pa'aliyette yene, yaponiyidiki herqaysi muhim öktichi partiye wekilliridin bashqa tibet we teywenlik wekillermu söz qilghan. Pa'aliyetning doklat bérish qismi ayaqlashqandin kéyin pa'aliyetke ishtirak qilghan 4000 din artuq kishi kochilargha chiqip namayish ötküzgen. Pa'aliyet intayin qizghin élip bérilghan bolup, bundaq bolushida, yaponiyide téxi bir kün burun xitay kémisining yapon kémisige qesten urulghanliqigha da'ir widé'o körünüshining yutub tori arqiliq ashkarilinip kétishimu muhim bir amil bolghan bolup, bu körünüshler yapon xelqide qattiq bir silkinish peyda qilip, zor jama'et pikri yaritip, pa'aliyetning téximu yuqiri pellige chiqishigha seweb bolghan. Herqaysi téléwiziye qanalliri pa'aliyetni xewer qilghan.
Yaponiyide xitaygha qarshi awazlar mushundaq yüksiliwatqan bir peytte, asiya - ténch okyan iqtisadi hemkarliq teshkilatining yighini 14 - 16 - noyabir künliri yaponiyining yokoxoma shehiride échilish aldida turmaqta. Yaponiye Uyghur jem'iyiti bu munasiwet bilen yokoxoma shehiride asiya ténch okyan iqtisadi hemkarliq teshkilatining yighini chaqirilidighan orun'gha yéqin bir orunda pa'aliyet uyushturghan. "Boghulghan heqiqetni asiya ténch okyan iqtisadi hemkarliq yighinida ashkara qilish" namida échilghan bu yighin'gha, yokoxoma shehiridin ikki parlamént ezasi, tokyo merkez parlaméntidin bir parlamént ezasi we Uyghur mesilisige köngül bölidighan bashqa yapon erbaplardin bolup, jem'iy 200 etrapida adem qatnashqan.
Yighin axirida yaponiyide échilish aldida turghan asiya - ténch okyan iqtisadi hemkarliq teshkilatining yighinigha qatnishidighan herqaysi dölet rehberlirige sunush üchün bir qararname maqullan'ghan bolup, qararnamide xitay hökümitidin, Uyghurlarning siyasiy, medeniy, iqtisadiy heqlirige oxshash asasiy kishilik hoquqlirigha hörmet qilishni telep qilish, xalighanche Uyghurlarni tutqun qilishni toxtitish, qanuni sot tertipini yolgha qoyush, xelq'araliq musteqil tekshürüsh organlirining Uyghur rayonida 5 - iyul weqesini tekshürüshige yol qoyush, térrorluqqa qarshi ortaq küresh nami bilen Uyghurlarni basturushni toxtitish we atom siniqi heqqide ochuq melumat bérip, atomning ziyankeshlikige uchrighan Uyghurlargha tölem tölesh qatarliq 5 madda turghuzulup chiqilghan.
Qararnamide yighin'gha qatnishidighan herqaysi döletlerning yighinda buni otturigha qoyushi telep qilin'ghan. Mezkur qararname amérika, kanada, rusiye, yéngi zélandiye, awstraliye, hindonéziye qatarliq 20 din artuq döletning yaponiyide turushluq elchixanisi we yaponiye parlaméntigha ewetilgen.
Yaponiye Uyghur jem'iyitining re'isi ilham mehmut ependi asiya - ténch okyan iqtisadi hemkarliq teshkilatining yighini aldida mundaq bir qararnamining maqullinishining asiya döletliri ichide Uyghur mesilisining kün tertipke kélishi jehettin muhim ehmiyetke ige ikenlikini éytti.
Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.