Yener yilmaz: “Türkiyede jama'et pikri toplap Uyghur irqiy qirghinchiliqini toxtitishqa tirishimiz”
2025.02.12

Qurulghan künidin tartip türkiyede Uyghurlarni qollap kéliwatqan “Iyi” partiyesi enqere wilayitining mes'uli, péshqedem siyasiyon, sabiq parlamént ezasi yener yilmaz ependi partiyesining binasidiki ishxanisida ziyaritimizni qobul qilip, Uyghur irqiy qirghinchiliqini toxtitish üchün türkiyede jama'et pikri toplaydighanliqini, bu arqiliq türkiye hökümitini heriketke ötküzüshke tirishidighanliqini tekitlidi.
Yener yilmaz ependi ottura mekteptiki waqtidin tartip türk dunyasigha, bolupmu sherqiy türkistan'gha qiziqishqa bashlighanliqini bayan qildi. U, mundaq dédi: “Men yash waqtimda qiziqishqa bashlighanidim. U, yillarda ‛esir türkiy xelqlerni azad qilayli‚ sho'ari astida pa'aliyet qilattuq. Biz sherqiy türkistanning erkinliki we musteqilliqi heqqide her xil pa'aliyetlerni uyushturattuq. Türkiyemu bashqa döletlerning tajawuzigha uchrighanidi, lékin barliq türk xelqi birlik we ittipaqliq ichide ulargha qarshi jeng qilip, türkiye jumhuriyitini qurghanidi. Sherqiy türkistan xelqiningmu ittipaqliship xitaygha qarshi élip bériwatqan azadliq körüshining choqum ghelibe qilidighanliqigha ishinimen. Men toluqsiz ottura mektep waqtimdin tartip sherqiy türkistan mesilisige köngül bölüp kéliwatimen. Parlamént ezasi bolghan waqtimda sherqiy türkistan mesilisi toghrisida xitay rehberler bilen sözlishish üchün türkiye-xitay dostluq guruppisida orun élip, xitay siyasetchiler bilen bolghan uchrishishlarda Uyghur mesilisini otturigha qoyghanidim. Ular manga Uyghurlarning bextlik yashawatqanliqini dep yalghan teshwiqat qilghanidi.”
Yener yilmaz ependi aldi bilen xitayning özining Uyghurlargha qarita élip bériwatqan irqiy qirghinchiliq siyasitini étirap qilishi kéreklikini tekitlep mundaq dédi: “Uyghurlarning irqiy qirghinchiliqqa qarshi heqqaniy körüshide, türk xelqila emes belki pütün insanlar birliship bu irqiy qirghinchiliqqa qarshi naraziliqimizni bildürüshimiz kérek. 2025-Yiligha kirgen bu künlirimizde irqiy qirghinchiliq bolmasliqi kérek. Uyghur türkliri türk-islam medeniyitige, jümlidin dunya medeniyitige zor töhpe qoshqan bir millet. Pütün insaniyet Uyghurlarni qollishi, irqiy qirghinchiliqni toxtitish üchün küch chiqirishi kérek. Xitay hökümitimu insaniyetke qarshi bu jinayitini étirap qilishi kérek.”
“Iyi” partiyesi 2018-yili qurulghan bolup, qurulghan kündin tartip Uyghur mesilisini türkiye parlaméntida izchil halda otturigha qoyup, Uyghurlarni qollaydighanliqini tekitlep kelmekte. “Iyi” yeni “Yaxshi” partiyesi ötkende 2 qétim Uyghurlar toghrisida qanun layihesi sun'ghan bolsimu, lékin bu layihe hakimiyet béshidiki adalet we tereqqiyat partiyesining parlamént ezaliri bilen ularni qollawatqan milletchi heriket partiyesi parlamént ezalirining qarshi chiqishi bilen ret qilin'ghanidi. Yener yilmaz ependi, xitayning Uyghurlargha élip bériwatqan zulmini, irqiy qirghinchiliqqa aylan'ghan siyasitini türkiye jama'etchilikige anglitish, buninggha türkiye hökümitining diqqitini tartish üchün enqerede her xil pa'aliyetlerni uyushturidighanliqini, bu arqiliq türkiye hökümitini heriketke ötküzüshke tirishidighanliqini tekitlep mundaq dédi: “Melum bolghinidek partiyemizde chet eldiki türkiy xelqlerge mes'ul mu'awin re'islik bar. Iyi partiyesidin bolghan herbir parlamént ezasi, her bir partiye ezasi we bizni qollighuchilar Uyghur mesilisige köngül bölidu. Partiyemiz 2 qétim Uyghurlar toghrisida qanun layihesi sun'ghanidi, lékin bu, hakimiyet béshidiki partiye bilen uni qollighuchi partiyening parlamént ezalirining qarshi awaz bérishi bilen ret qilin'ghanidi. Partiyemiz küchlense, hakimiyet béshigha kelsek Uyghur mesilisige téximu zor töhpe qoshalaymiz. Hazirche biz qilalaydighan ishlar enqerediki 24 nahiyede Uyghur irqiy qirghinchiliqi toghrisida her xil pa'aliyetlerni ötküzüsh arqiliq jama'et pikri toplash arqiliq hökümetni heriketke ötküzüshtin ibaret.”
Yener yilmaz ependi özlirining dunyaning herqaysi jaylirida pa'aliyet élip bériwatqan, bolupmu türkiyede pa'aliyet élip bériwatqan sherqiy türkistan ammiwi teshkilatliri bilen hemkarlishishqa teyyar ikenlikini, partiyesining enqerening 24 nahiyeside shöbisining barliqini, bu yerlerde Uyghur qirghinchiliqini tonushturush pa'aliyiti ötküzidighanliqini tekitlidi.
Siyasetchi yener yilmaz ependi köz doxturi bolup, köp yillardin buyan köz dawalash saheside ishlep xelq ichige yaxshi tonulghan. U, 1957-yili türkiyening ordu wilayitide dunyagha kelgen. 1999-Yilidin 2001-yilighiche türkiye parlaméntida “Toghra yol” partiyesining parlamént ezasi bolup wezipe ötigen. Enqere uniwérsitétining köz doxturluq kespini püttürgen yener yilmaz ependi 1983-yilidin 1999-yilighiche türkiyening her qaysi sheherliride köz doxturi we doxturxana bashliqi bolup ishligen. 2017-Yilining axirida “Iyi” partiyesining enqere shöbisining qurghuchi ezalirining ichide orun alghan. Yener yilmaz ependi 2024-yilining axiridin tartip “Iyi” partiyesining enqere shöbisining mes'uli bolup teyinlen'gen.