Imdat awshar: “Men Uyghurlarning awazi bolay dep dawamliq shé'ir déklamatsiye qilimen”

Türkiye medeniyet we sayahet ministirliqi hem türkiy jumhuriyetler hemkarliq idarisi qatarliq organlarning hamiyliqida ötküzülgen mezkur xelq'ara sha'irlar uchrishishidin körünüsh. 2022-Yili 23-öktebir.

Türkiyening elazigh shehiride ötküzülgen xelq'ara sha'irlar uchrishishida Uyghurlar heqqide shé'ir déklamatsiye qilghan imdat awshar ependi: “Men shuninggha ishinimenki, siyasiy küresh bilen birlikte edebiyat-sen'etning küchidinmu paydilinish kérek. Hazirqi Uyghurlarning éghir weziyitini anglatqan kino ishlesh, roman yézish kérek. Talantliq Uyghur ziyaliyliri bularni qilishi kérek. Burun yézilghan eserlerni her xil tillargha terjime qilip tarqitish kérek” dep tekitlidi.

23-Öktebirde axirlashqan, türkiye medeniyet we sayahet ministirliqi hem türkiy jumhuriyetler hemkarliq idarisi qatarliq organlarning hamiyliqida ötküzülgen mezkur xelq'ara sha'irlar uchrishishida türkiyede tonulghan sha'ir, “Türk edebiyati” zhurnilining bash muherriri imdat awshar ependi bilen Uyghur sha'ire nur'ela göktürk xanim Uyghurlarning hazirqi éghir weziyiti bayan qilin'ghan shé'irlirini déklamatsiye qilip kishilerning qattiq alqishigha érishkenidi.

RFA/Erkin Tarim

Sha'ir imdat awshar ependi murasimda 2003-yili pakistan'gha panahlan'ghanda, pakistan hökümiti teripidin xitaygha qayturuwétilgendin kéyin ürümchide ölüm jazasigha buyrulup öltürülgen isma'il semetke atap yazghan “Türkistanda matem” namliq shé'irini déklamatsiye qilghanidi. Uning bu shé'irida pakistandek musulman dölitining qeshqer yéngisarliq isma'il semet qari, yeni bir Uyghur musulmanning siyasiy panahliq tiligenlikige qarimay, xelq'ara ehdinamilerge xilapliq qilip, uni tutup xitay hökümitige qayturup bergenlikige bolghan échinish héssiyatliri ipadilen'gen bolup, mezkur shé'iri yighin ehlining qattiq alqishigha érishken.

Imdat awshar ependi ziyaritimizni qobul qilip, mezkur shé'ir toghrisida munularni dédi: “Men pakistanning isma'il semet qarini xitaygha qayturup bergenliki, xitayning uni qétil qilghanliqi toghrisidiki xewerni oqughandin kéyin bu shé'irni qelemge alghanidim. Men türk dunyasining qehrimanliri, éziliwatqan türkiy xelqlerning qehrimanliri toghrisida shé'irlar yazghanidim. Pakistandek bir musulman dölitining isma'il semetni xitaygha qayturup berse öltüridighanliqini bilip turup, qayturup bérishige qattiq nepretlen'genidim. Shu küni yérim kéchide bu shé'irni yézip ‛qérindash qelemler‚ namliq edebiy zhurnalda élan qilghanidim. Hazirghiche xelq'ara sha'irlar uchrishishida her da'im bu shé'irni déklamatsiye qilimen, chünki bu xil uchrishishlargha sherqiy türkistandin Uyghur sha'irlar kélelmeydu. Men Uyghurlarning awazi bolay dep dawamliq déklamatsiye qilimen”.

Sha'ir we yazghuchi imdat awsharning köp sanda shé'ir we hékayiliri türkiye, ezerbeyjan we ottura asiya türkiy döletliridiki gézit-zhurnallarda élan qilin'ghanidi.

RFA/Erkin Tarim

Nöwette “Türk edebiyati” namliq mezkur türk dunyasidiki aldinqi qatardiki muhim we mexsus edebiy zhurnalning bash muherririlik wezipisini atquruwatqan imdat awshar ependi edebiyat-sen'etning Uyghurlarning nöwettiki éghir weziyitini anglitishta muhim rol oynaydighanliqinimu tekitlidi, u, mundaq dédi: “Edebiyat-sen'etning we téxnologiyening küchidin paydilinip, Uyghurlarning éghir weziyitini dunya küntertipide tutup turushimiz kérek. Bizmu bu heqte qolimizdin kelgenni qilimiz”.

Bu qétimliq xelq'ara sha'irlar uchrishishida istanbulda yashaydighan Uyghur sha'ire nur'ela göktürk xanim Uyghurlarning hazirqi éghir weziyitini anglatqan shé'irliridin “Biz kim?” namliq shé'irini qolida sherqiy türkistanning ay yultuzluq kök bayriqini tutup turup déklamatsiye qilghan.

Sha'ire nur'ela göktürk xanim ziyaritimizni qobul qilip, özining shé'ir déklamatsiye qilghan chaghdiki héssiyati we kishilerning buni anglap qattiq tesirlen'genliki hem alqishlighanliqini bayan qildi.

Uyghur élide tughulup köp yillardin buyan türkiyede yashawatqan nur'ela xanimning hazirghiche 3 shé'ir kitabi neshr qilin'ghan bolup, u yene söyün'gül chanishéf xanimning “Köz yéshida nemlen'gen zémin” namliq kitabini türkchige terjime qilghanidi.

Bu yil 25-nöwetliki ötküzülgen xelq'ara sha'irlar uchrishishi 1991-yili sowét ittipaqi yimirilgendin kéyinla ötküzülüshke bashlighan bolup, hazirghiche türkiy milletlerdin bolghan nurghun dangliq sha'irlar qatniship kelmekte. Bu qétimqi murasimghimu türkiy jumhuriyetlirini öz ichige alghan 12 dölettin kelgen sha'irlar qatnashqan, emma xitay hökümiti Uyghur sha'irlirini héchqachan mezkur shé'iriyet murasimigha qatnashturmighanidi.