Türkiyediki “Ulaq” zhurnili sherqiy türkistan toghrisida mexsus san chiqardi

Türkiyediki pochta sistémisida xizmet qiliwatqan ishchi-xizmetchiler uyushmisi teripidin neshr qiliniwatqan eng chong zhurnallardin biri bolghan “Ulaq” (xewerchi) zhurnili sherqiy türkistan toghrisida mexsus san chiqardi.

“Qedimiy tirkishishning awazsiz peryadi: sherqiy türkistan” dep nam bérilgen mezkur zhurnalning mexsus sani, yeni 13-sani nahayiti süpetlik neshr qilin'ghan bolup, bu zhurnal türkiyediki 81 wilayetning hemmiside tarqitilidiken.

Bu munasiwet bilen “Ulaq” zhurnilining mes'uli mustafa bayraqdar ependi téléfon ziyaritimizni qobul qilip, özliride Uyghurlar we sherqiy türkistan toghrisida mexsus san chiqirish pikrining qandaq otturigha chiqqanliqini mundaq bayan qildi: “Bizning pütün türkiye boyiche tarqitiliwatqan bir zhurnilimiz bar, uning ismi ‛ulaq‚ , yeni ‛xewerchi‚ . Bu kültür, sen'et we edebiyatqa béghishlan'ghan pesillik zhurnaldur. Sherqiy türkistan zamanimizdiki eng chong qanighan yarilarning biridur. Awazsiz peryadning mehkum zéminidur. Zhurnilimizning aldinqi sanini pelestin'ge atighan iduq. Bu qétimliq mexsus sanimizni sherqiy türkistandiki zulumlarni körmigen közlerge körsitish, peryadlarni anglimighan qulaqlargha anglitish we sükütte turuwatqanlargha naraziliq bildürüsh üchün chiqarduq. Eger zhurnilimiz bu zulumgha, irqiy qirghinchiliqqa we insaniyetke qarshi jinayetke orun bermise؛ edebiyat dunyasini qozghitishta rol oynimisa؛ bularni tarixqa yézip qaldurmisa, kishiler ‛bu zhurnal néme üchün mewjut bolup turidu‚ dep so'al qoymamdu? biz her waqit ézilgen mezlum xelqlerning yénidimiz, shunga zalimlargha qarshi turimiz. Biz ata yurtimizni untumaymiz, biz qelimimiz we emeliyitimiz bilen chin qelbimizdin sherqiy türkistanni qollaymiz! ”

Mezkur zhurnalning bu qétimliq mexsus sanida sherqiy türkistan wexpisining sabiq re'isi hamutxan göktürkning Uyghurlarning nöwettiki éghir weziyiti toghrisida yazghan maqalisige, adwokat ughur tarxanning “Kök bayraq” namliq maqalisige, obzorchi muhemmed eli atayurt ependining ‛sherqiy türkistanda ramizan‚ mawzuluq maqalisige, shundaqla bashqa mutexessislerning Uyghurlar, Uyghur edebiyati we sherqiy türkistan tarixi toghrisida yazghan maqalilirige orun bérilgen.

Obzorchi muhemmet eli atayurt ependi, mezkur zhurnalning sherqiy türkistan'gha béghishlan'ghan mexsus sanida élan qilin'ghan maqalisi toghrisida melumat bérip ötti: “Men bu zhurnalgha ‛sherqiy türkistanda ramizan‚ mawzusida maqale yollighan idim. Maqalemde wetendiki diniy bésim we xelqning azab-oqubetliri, irqiy qirghinchiliq élip bériliwatqan bir peytte xitayning xelq'ara jama'etni aldash üchün pütün imkaniyitini qolliniwatqanliqi, her qaysi döletlerdin kishilerni teklip qilip, Uyghurlarning ‛bextlik yashawatqanliqi‚ ni perdazlap körsitip, tetür teshwiqat qiliwatqanliqini delil-ispatlar bilen otturigha qoydum. ”

Muhemmet eli atayurt ependi, burun türkiyediki zhurnallarda til-edebiyat we Uyghur tarixi toghrisidila maqaliler élan qilin'ghan bolsa, 2017-yilidin kéyin köprek Uyghurlarning nöwettiki éghir weziyiti bayan qilin'ghan mexsus san zhurnallarning köprek neshr qiliniwatqanliqini, buning Uyghurlar duch kéliwatqan nöwettiki irqiy qirghinchiliqni türk jama'etchilikige anglitishta muhim rol oynawatqanliqini ilgiri sürdi.

Izmirdiki ege uniwérsitétining piroféssori, doktor alimjan inayet ependi yéqinqi yillardin béri türkiyediki bezi zhurnallarning Uyghurlar toghrisida mexsus san chiqiriwatqanliqini tekitlep ötti. U, türkiyening samsun wilayitidiki pochta sistémisida ishlewatqan ishchi-xizmetchiler uyushmisi teripidin neshr qilin'ghan “Ulaq” zhurnilining sherqiy türkistan toghrisida mexsus san chiqirishining Uyghur tetqiqati we Uyghur dewasi üchün zor ehmiyetke ige ikenlikini bayan qildi.

2009-Yilidiki “5-Iyul ürümchi qirghinchiliqi” din kéyin, türkiyediki eng chong zhurnallardin biri bolghan “Tarix” zhurnili, “Türkiye gündemi” zhurnili, “Ülkü ojaqliri” teshkilatining organ zhurnili, “Yéngi ufuq” zhurnili qatarliq zhurnal we mejmu'eler Uyghurlar we sherqiy türkistan toghrisida mexsus san chiqarghan idi.