“Siyér” zhurnilining yéngi sani Uyghurlargha béghishlandi

Merkizi istanbuldiki “Siyér wexpi” ning qarmiqida neshir qilinidighan “Siyér” namliq pesillik zhurnalning 31-sanida mexsus Uyghurlar mesilisi élan qilindi. 2024-Yili awghust.

Merkizi istanbuldiki “Siyér wexpi” ning qarmiqida neshr qilinidighan “Siyér” pesillik zhurnilining 2024-yili iyulda neshr qilin'ghan 31-sani Uyghurlar mesilisige béghishlandi. “Siyér” zhurnilining bu qétim élan qilin'ghan sanida, Uyghurlarning tarixi, medeniyiti, siyasiy we ijtima'iy hayati, shundaqla bügünki künde duch kéliwatqan assimilyatsiye we irqiy qirghinchiliq toghrisida Uyghur tetqiqatchilar teyyarlighan ilmiy maqaliler, shuningdek teshkilat rehberliri bilen ötküzülgen ziyaret xatirisige orun bérilgen.

Biz bu zhurnal we uning 180 betlik yéngi sanining Uyghurlar mesilisige béghishlinishi toghrisida téximu tepsiliy melumat élish üchün “Siyér” zhurnilining bash tehriri muhemmed éli eli'oghlu we “Siyér tetqiqat wexpi” ning re'isi muhemmed imin yildirimni ziyaret qilduq.

Ziyaritimizni qobul qilghan “Siyér” zhurnilining bash tehriri, Uyghur ziyaliysi muhemmed éli eli'oghlu ependi bu zhurnal toghrisida toxtilip mundaq dédi: “Biz, üch ayda bir neshr qilinidighan ‛siyér‚ zhurnilining bu qétimqi 31-sanini mexsus sherqiy türkistan mesilisini küntertipke keltürüshke ajrattuq. Bu sanda sherqiy türkistanning tarixi, jughrapiyesi, medeniyiti we bügünki kün'giche bolghan siyasiy we ijtima'iy ehwali, sherqiy türkistandiki yighiwélish lagérliri, xitayning sherqiy türkistanda yürgüzüwatqan irqiy qirghinchiliq we dini basturushlirini yorutup bergen témilargha orun bérildi. Uningdin bashqa yene sherqiy türkistanning tarixi bilen birge 10 din artuq muhim shexsler we yazghuchilarning hayati, sheherler we muhim orunlar tonushturulghan maqalilernimu öz ichige alidu.”

Muhemmed éli eli'oghlu “Siyér” zhurnilining bu sanida Uyghurlar mesilisige mexsus orun bérishtiki seweb we meqset toghrisida toxtilip mundaq dédi: “Biz bu zhurnalda omumiy jehette sherqiy türkistan mesilisige a'it türkiye xelqining zéhnide peyda bolghan so'allargha jawab bérishke tirishtuq. Xususen sherqiy türkistanda yüz bériwatqan paji'eler heqqide türkiye jama'iti qanchilik melumatqa ige? sherqiy türkistan mesilisi xitay-amérika we gherb otturisidiki sürkilishke kozir bolghan bir mesilimu yaki uning tarixi arqa körünüshi we asasiy bar bir mesilimu? sherqiy türkistan mesilisi türkiyede we xelq'ara jama'etke yéterlik derijide anglitiliwatamdu? dégendek so'allargha jawab izdigen asasta teshkilat rehberliri bilen élip bérilghan ziyaret xatirisi we akadémiklar teripidin teyyarlan'ghan ilmiy tetqiqatlar bilen bu mesilini küntertipke keltürüshke tirishtuq. Bu zhurnal musulmanlarning tarixi we bügünki ehwalini tetqiq qilidighan zhurnal bolup, bu qétimqi mexsus sanida ata yurtimiz we ana wetinimiz bolghan sherqiy türkistanning yoqilip kétish xewpige duch kéliwatqan ehwalini, 200 yildin buyan zulumgha uchrap kéliwatqan mezlum xelqning béshidin ötüwatqan paji'elerni hemde naheqchiliklerni dunya jama'itige anglitish, shu arqiliq sherqiy türkistanliq qérindashlirimizning yénida bolghanliqimizni ipadileshni meqset qilduq. Bu xizmitimizning sherqiy türkistan xelqi üchün xeyrlik bolushini ümid qilimiz”.

Muhemmed éli eli'oghlu ependining bildürüshiche bu zhurnal köp tereplime kishilerning yardimide wujudqa chiqqan. U sözining axirida bu zhurnalning neshr qilinishida maddiy we meniwi yardemde bolghan “Siyér wexpi”, sherqiy türkistan teshkilat rehberliri we tetqiqatchilarning hemmisige alahide rehmet éytidighanliqini ipadilidi.

Biz yene bu zhurnal we Uyghurlar toghrisida pikir-qarashlirini élish üchün türkiyede tonulghan “Siyér wexpi” ning re'isi dini alim muhemmed imin yildirim ependi bilen söhbetleshtuq.

Muhemmed imin yildirim ependi “Siyér” zhurnilining Uyghurlar toghrisida mexsus teyyarlan'ghan bu sanni neshrge teyyarlashtiki meqsiti we ehmiyiti toghrisida toxtilip mundaq dédi: “Biz sherqiy türkistanda yillardin buyan dawamlishiwatqan zulumgha qarita bir insan we musulman bolush süpitimiz bilen süküt qilishimiz mumkin emes. Epsuslinarliq bilen shu heqiqetni ipadileymenki, pütün dunyada sherqiy türkistandiki zulumgha qarshi yéterlik derijide qarshiliq körsitilmeywatidu we bu nuqtida ajizliq körülüwatidu؛ insanlarning köp qismi u yerdiki zulum heqqide melumatqa ige emes, u yerdiki zulumning neqeder chékidin ashqanliqidin xewiri bolmaywatidu. Shuning üchün sherqiy türkistanda yüz bériwatqan paji'eler téximu keng kölemde küntertipke keltürülüshi kérek. Zalimning kim bolushidin qet'iynezer zulumgha qarshi turush, mezlum kim bolushtin qet'iynezer uning renggi, tili yaki millitige qarimastin mezlumning yénida bolush wezipimiz bardur. Shu sewebtin bu 31-sanida pütünley sherqiy türkistan mesilisige orun bérildi. Bu arqiliq sherqiy türkistan mesilisini we u yerdiki qérindashlirimizning derd-elemlirini, shundaqla dunyaning her qaysi jaylirigha tarqap ketken sherqiy türkistanliq muhajir qérindashlirimizning béshidin ötken paji'elerni az bolsimu küntertipke keltürüshke tirishtuq. Bu xizmetning sherqiy türkistan mesilisini türkiye we dunya jama'itining küntertipige kélishige hesse qoshushni janabi allahtin tileymen”.

Dini alim muhemmed imin yildirim sözining axirida Uyghurlar toghrisidiki yürek sözlirini ipadilep mundaq dédi: “Men yillardin buyan sherqiy türkistan mesilisini yéqindin közitip kéliwatimen, méning Uyghur yéqinlirim we qérindashlirim bar, ularning bek éghir zulum tartiwatqanliqini bilimen. Bu zulumning axiri güzel bir netije bilen axirlishidighanliqigha ishinimen. Sherqiy türkistanliq pütün Uyghur qérindashlirimgha sewrchan bolushni tewsiye qilimen. Hayatla bolidikenmiz, axirqi tiniqimizghiche her waqit ularning yénida bolimiz, ularni hergiz yalghuz qoymaymiz, ularning derd-elemlirini özimizning derdi dep bilimiz. U yerdiki zulum tügep qérindashlirimiz erkinlikke chiqquche u qérindashlirimizning yénida bolidighanliqimizni ipadileymiz.”

Melum bolushiche, bu pesillik zhurnalning Uyghurlar toghrisida mexsus neshr qilin'ghan sani 180 betlik bolup, 5000 din artuq mushterisi bolghan “Siyer” zhurnili resmiy tor sehipiside reqemlik PDF sheklide heqsiz tarqitilghan. Bu zhurnal uzun yillardin buyan Uyghurlargha alahide orun bérip kéliwatqan bolup, buningdin ilgiriki sanliridimu Uyghurlar toghrisida köpligen maqale élan qilin'ghan iken.