Xitay da'iriliri Uyghur déhqanlirini köchürüp ishlemchilerge aylandurushni “Yézilarni güllendürüsh” we “Déhqanlarni béyitish” dep aqlighan

Muxbirimiz méhriban
2021.11.24
guma-nahiyesi-oy-cheqish.jpg Qurulush shirkiti bilen nahiyelik sheher qurulush idarisi teripidin bir kéchide chéqilip tüzliwétilgen nahiye bazirida olturushluq Uyghur tijaretchining shexsiy öy-jayi. 2014-Yili may, guma.
Oqurmenler Teminligen

21-Noyabir xitay da'iriliri ürümchide axbarat yighini chaqirip, Uyghur diyarining jenub-shimalida ewj éliwatqan Uyghur déhqanlirining eslidiki olturaq mehelliliridin yéngi olturaq rayonlargha köchürülüshini, “Yézilarni güllendürüsh” we “Déhqanlarni béyitish qurulushi” dep aqlighan.

Yighinida Uyghur aptonom rayonluq déhqanchiliq nazaritining mu'awin naziri shü taw Uyghur déhqanlirining yéngi olturaq rayonlargha köchürüsh qurulushini “Shinjangning déhqanchiliq we yéza tereqqiyatining aldinqi orun'gha qoyulushi” dep maxtighan. U sözide yene “Yéza-kentlerni güllendürüsh istratégiyesining herqaysi wilayet nahiyelerde keng kölemlik ijra qiliniwatqanliqi”, buning “Yéza-kentlerning ishlepchiqirishi, ixtisas igiliri, medeniyet, ékologiye we teshkiliy janlinishini algha sürüshtiki zor tereqqiyat” ikenlikini tekitligen.

Da'iriler 19-noyabirdin 22-noyabir künigiche yene aqsu wilayiti, turpan shehiri we ürümchidiki “Shinjang qurulush instituti”, “Shinjang maliye uniwérsitéti” qatarliq jaylarda “Emgek güzel turmush berpa qildi” témisida söhbet yighinliri uyushturghan.

Bu söhbet yighinliri heqqide “Tengritagh tori”, “Shinjang géziti” qatarliq xitay taratquliri xewer bérip, yighinda “Amérika bashchiliqidiki xitaygha qarshi gherb küchlirining ‛shinjangda mejburiy emgek mewjut‚ dégen yalghanchiliqigha zerbe bérildi” dégen.

Turpanda échilghan yighinda, turpan sheherlik edliye idarisining kadiri rabiye létip söz qilip, “Amérika bashchiliqidiki junggogha qarshi küchlerning mejburiy emgek dégini asassiz töhmet!” dep eyibligen. U, “Özining qoshnisi amine éliniyazning yéngi olturaq rayon'gha köchkendin kéyin, may qachilash ponkitida ishlewatqanliqi, aminening oghlining bir téléfon rémont dukini achqanliqi” ni neqil alghan. U: “Bu a'ilining ayliq kirimi 10 ming yüen'ge yétidu, shinjangda her millet xelqi aminege oxshash hökümetning terbiyelishide, barawer ish pursetlirige ériship bayashat yashawatidu” dégen.

Aqsu wilayitide échilghan söhbet yighinida “Aqsu kespiy terbiyelesh mektipi” ning oqutquchisi érshatjan emet söz qilip, özi ilgiri uchturpan nahiyesining achitagh yézisi toqsuntétir kentide ikki yil töwen'ge chüshüp ishligen mezgildiki tejribilirini tonushturghan.

U özining mexsus “Terbiyelep ishqa orunlashturush” xizmetlirige mes'ul bolghanliqini bildürüp, ikki yil ichide kenttiki köpligen déhqanlarning özlükidin “Xelq ishchiliri” bolushqa tizimlatqanliqini, hazir déhqanlarning “Portmalliri pulgha tolghanliqi” ni bildürgen.

¡¡ Emma gu'en gu'en'ge oxshash Uyghur élide mexsus tekshürüsh ziyaritide bolghanlar teripidin tarqitilghan sinliq körünüshler we xelq'ara taratqularning xewerliride ashkarilinishiche, Uyghur diyarida 2017-yili bashlan'ghan chong tutqundin kéyin, herqaysi-wilayet nahiyelerde Uyghurlar shalanglashqan, hetta ademsiz qalghan Uyghur mehelliliri köpeygen. Da'iriler herqaysi wilayet nahiyelerde, eslidiki baghwaranliq Uyghur mehellilirini “Qayta qurush” namida chéqish herikitini kücheytken. Öyliri chéqiwétilgen Uyghurlar mejburiy halda xuddi qepezdek qorshalghan olturaq rayonlargha köchürülgen.

Amérikadiki “Uyghur kishilik hoquq qurulushi” qatarliq kishilik hoquq teshkilatlirining doklatliridin melum bolushiche, da'iriler teripidin qurulghan bu yéngi olturaq rayonlirining etrapigha yene xitay karxaniliri qurulghan. Uyghur déhqanliri bolsa bu karxanilardiki mejburiy emgek küchlirige aylandurulghan.

Chet'ellerdiki Uyghur lagér shahitliridin amérikadiki zumret dawut xanim izchil halda Uyghurlar uchrawatqan zulumlar heqqide xitayda ashkarilan'ghan sin filimlirini yollap kéliwatqan Uyghur pa'aliyetchilirining biri.

U yollighan sin filimliri ichide nahiye-yézilarda chéqiliwatqan Uyghur mehelliliri, Uyghurlarning xitay hökümiti teripidin sélin'ghan qorshaw ichige élin'ghan binaliq öylerge köchürülgenliki we xitay shirketliride erzan we mejburiy emgekke séliniwatqan Uyghur déhqan ishlemchiliri heqqidiki sin filimliri alahide diqqet qozghaydu.

Amérikadiki Uyghur siyasiy analizchiliridin ilshat hesenning bildürüshiche, xitay da'irilirining bu qétimqi axbarat yighini we atalmish söhbet yighinliri ilgiriki teshwiqatlirigha oxshashla özini aqlashni meqset qilghan.

Emma 21-noyabir künidiki “Axbarat élan qilish yighini” we 19-noyabirdin 22-noyabirghiche, échilghan söhbet yighinliri, bu yil 10-aydin bashlap, Uyghur élide tok, gaz, kömür we bashqa yéqilghular bahasi shiddetlik örlewatqan shara'itta échilghan.

Bu mezgilde xitay hökümiti teripidin atalmish “Zamaniwi olturaq öyler” ge köchürülgen Uyghurlarning éghir iqtisadiy qiyinchiliqi sewebidin tok we issiqliq pulini töleshke amalsiz qalghanliqi chet'ellerdiki taratqular arqiliq dunyagha ashkarilan'ghanidi.

Shunga mushundaq bir shara'itta da'irilerning bu xil yighinlarni échip, özini aqlashqa mejbur qélishi diqqet qozghaydiken.

Ilshat hesen ependining bildürüshiche, xitay hökümet da'iriliri Uyghurlarning yéza-kentlerdiki eslidiki baghwaranliq mehellirini chéqip, ularni mejburiy halda binaliq olturaq öylerge köchürüshni “Yézilarni güzelleshtürüsh qurulushi”, Uyghur déhqanlirini xitay shirketliride mejburiy ishlitishni “Déhqanlarni béyitish” qurulushi dep medhiyeligen.

Köp yillardin buyan Uyghur éli siyasiy weziyitini közitip analiz qilip kéliwatqan ilshat hesen ependining qarishiche, da'irilerning mezkur qurulushlirining heqiqiy meqsiti emeliyette, Uyghur déhqanlirini mejburiy emgek küchlirige aylandurupla qalmay, Uyghurlarning xas milliy medeniyitini mejburiy xitaylashturush, shundaqla Uyghurlarni bu olturaq rayonliridiki yürüshleshken nazaret sistémisida téximu ünümlük kontrol qilish iken.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.