13-ماي كۈنى ۋاشىنگتون ۋاقتى ئەتىگەن سائەت 8 يېرىمدىن سائەت 10 غا قەدەر ئامېرىكانىڭ ئېستونىيە ۋە فىنلاندىيەدىكى ئەلچىخانىلىرىنىڭ ساھىبخانىلىقىدا «ئۇيغۇرلار: خىتايدىكى تەرەققىياتنىڭ بەدىلىگە يۈرگۈزۈلۈۋاتقان زۇلۇم» ناملىق دوكلات بېرىش يىغىنى ئۇيۇشتۇرۇلغان.
ئامېرىكا تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىقىنىڭ تورىدىكى بۇ ھەقتىكى ئۇچۇرغا قارىغاندا، مەزكۇر دوكلات بېرىش يىغىنغا ئامېرىكانىڭ ئېستونىيەدىكى ئەلچىخانىسىنىڭ ئىجتىمائىي مۇناسىۋەتلەر دىرېكتورى ئەد دۇنن ئەپەندى رىياسەتچىلىك قىلغان. ئامېرىكادىكى «ئۇيغۇر ھەرىكىتى» تەشكىلاتىنىڭ باشلىقى روشەن ئابباس خانىم ئۇيغۇرلار ۋەزىيىتى ھەققىدە مەخسۇس دوكلات بېرىشكە تەكلىپ قىلىنغان.
13-ماي كۈنى ئەتىگەندىكى دوكلاتتىن كېيىن روشەن ئابباس خانىم رادىيومىز ئۇيغۇر بۆلۈمىنىڭ زىيارىتىنى قوبۇل قىلىپ، مەزكۇر يىغىننىڭ ئورۇنلاشتۇرۇلۇشى ۋە ئۆزى تەييارلاپ تەقدىم قىلغان ئۇيغۇرلار ھەققىدىكى دوكلاتى ھەققىدە مەلۇمات بەردى.
روشەن ئابباس خانىمنىڭ بىلدۈرۈشىچە، دوكلات 90 مىنۇت داۋاملاشقان. ئۇ يىغىندا ئالدى بىلەن خىتاي ھۆكۈمرانلىقى ئاستىدىكى ئۇيغۇرلارنىڭ تارىخى ئەھۋالى ۋە نۆۋەتتىكى ۋەزىيىتى توغرىسىدا 45 مىنۇت ئەتراپىدا دوكلات بەرگەن. قالغان 45 مىنۇتلۇق ۋاقىتتا يىغىن قاتناشچىلىرىنىڭ ئۇيغۇرلار توغرىلىق سورىغان سوئاللارغا جاۋاب بەرگەن.
روشەن ئابباس خانىم يەنە مەزكۇر دوكلات بېرىش يىغىنىغا قاتناشقۇچىلار ھەققىدىمۇ مەلۇمات بەردى. ئۇنىڭ بىلدۈرۈشىچە،
مەزكۇر دوكلات بېرىش يىغىنىغا 40 تىن 50 كىچە كىشى ئالاھىدە تەكلىپ قىلىنغان. ئۇلارنىڭ ئىچىدە خىتاي ۋە ئۇيغۇر ۋەزىيىتىگە يېقىندىن كۆڭۈل بۆلۈپ كېلىۋاتقان ئامېرىكا ۋە ياۋروپا ئەللىرىدىكى سىياسىي ئەربابلار، ئۇيغۇرشۇناس تەتقىقاتچىلار ۋە بىر قىسىم ئۇيغۇر پائالىيەتچىلىرىمۇ بار ئىكەن.
روشەن ئابباس خانىم يەنە ئۆزىنىڭ ئۇيغۇرلار ۋەزىيىتى ھەققىدىكى دوكلاتىدا ئوتتۇرىغا قويۇلغان بىر قىسىم مەسىلىلەر ۋە يىغىن قاتناشچىلىرى ئوتتۇرىغا قويغان مەسىلىلەر ھەققىدىمۇ تولۇقلىما بەردى.
ئۇ دوكلاتىدا ئۇيغۇرلارنىڭ خىتايلاردىن پەرقلىق بولغان مىللىي كىملىكى، ئۇيغۇرلار دۇچ كېلىۋاتقان باستۇرۇلۇش ۋەزىيىتى، خىتاي ھۆكۈمىتى ئوتتۇرىغا قويغان «بىر يول بىر بەلۋاغ» قۇرۇلۇشىنىڭ ئېلىپ بېرىلىشى داۋامىدا ئۇيغۇرلارنىڭ «دىنىي ئەسەبىيلىكنى تۈگىتىش» باھانىسىدە پۈتكۈل مىللەت بويىچە زەربە بېرىش نىشانىغا ئايلانغانلىقى قاتارلىق مەسىلىلەر ھەققىدە تەپسىلىي چۈشەنچە بەرگەن
روشەن خانىمنىڭ بىلدۈرۈشىچە، ئۇنىڭ دوكلاتىدىن كېيىن يىغىن قاتناشچىلىرى مىليونلىغان ئۇيغۇرنىڭ 2-دۇنيا ئۇرۇشى دەۋرىدىكى ناتسىستلارنىڭ «جازا لاگېرلىرى» غا ئوخشاش يىغىۋېلىش لاگېرلىرىغا قامالغانلىقى، دىنىي ئالىملار ۋە زىيالىيلارنى ئاساس قىلغان ئۇيغۇر سەرخىللىرىنىڭ لاگېر ۋە تۈرمىلەرگە قامىلىشى، خىتاي شىركەتلىرى ئېكسپورت قىلغان مەھسۇلاتلارنىڭ ئۇيغۇرلار ئەرزان ئەمگەك كۈچىگە ئايلاندۇرۇلغان زاۋۇتلاردا ئىشلەنگەنلىكى، ئۇيغۇر رايونىدىكى دىنىي ۋە مەدەنىي خاسلىقلارنىڭ يوقىتىلىپ، ئۇيغۇرلارغا خىتاي مەدەنىيەت كىملىكىنىڭ مەجبۇرى تېڭىلىشى قاتارلىق سوئاللارنى سورىغان. روشەن خانىم دوكلاتىدىن كېيىنكى 45 مىنۇت ۋاقىت ئىچىدە بۇ سوئاللارغا جاۋاب بەرگەن.
يۇقىرىقى ئاۋاز ئۇلىنىشىدىن مەزكۇر دوكلات ھەققىدىكى تەپسىلاتلارنى ئاڭلىغايسىلەر.
0:00 / 0:00