Uyghur tébabet doriliri yéngi tajsiman wirusqa qarshi séhriy küchini körsetmekte
2023.01.06

Shinxu'a agéntliqining xewirige qarighanda, 4-yanwar xitay döletlik sehiye-saghlamliq komitéti “Xitay tébabiti dorilirining koruna wirusi bilen yuqumlinishni dawalashtiki özgiche ewzellikini yenimu ilgiriligen halda tetqiq qilish uqturushi” chiqirip, xitay en'eniwi tébabitini gherb tébabiti doriliri bilen birleshtürüp koruna wirusi bilen yuqumlinishni bir gewdileshtürüp dawalashni téximu kücheytidighanliqini élan qilghan.
Uqturushta dawalash apparatliri yéngi tajsiman wirus bilen yuqumlinishning ortaq alametliri bolghan yuqiri we ottur xeterlik bimarlirini qobul qilghanda, klinikiliq dawalashning prinsipliridin awwal xitay tébabitini ishlitishi kérekliki tekitlen'gen.
Uningda yene: “Bu tedbir arqiliq késellikning éghir késelge aylinishini azaytish؛ yerlikning xitay tébabiti toghrisidiki emeli qollinish ehwaligha asasen rétsép teyyarlap, yéngi tajsiman wirus bilen yuqumlinishni dawalash, bimarlarning doxturxanida ziyarette bolush we saqlash waqtini qisqartish, meslihet sorash ünümini östürüshtek ünümge érishkili bolidu” dep izahat bérilgen.
Xitay hökümet taratqulirining jaylardiki sehiye xizmitige da'ir xewerliridin melumki, uqturushqa asasen, xitaydiki her derijilik sehiye memuriy tarmaqliri we mes'ul tarmaqliri yéza-bazar saghlamliq merkezlirigiche, pütün xitayda xitay tébabiti dorisi arqiliq koruna wirusidin mudapi'e körüsh dolquni qozghalghan.
Jümlidin xitayning Uyghur diyarigha qoyghan partkon sékrétari ma shingrüy 4-yanwar, derhal sinliq yighin chaqirip mas orunlashturush élip barghan.
2023-Yili 1-ayning 5-küni “Shinjang géziti” ning xewer qilishiche, ma shingruy sin yighinida pütün rayondiki yuqumning aldini élish we kontrol qilishta, shi jinpingning qarari we orunlashturushini pütkül rayon siyasiy höküm, siyasiy chüshinish we siyasiy ijra qilishqa kapaletlik qilishi kéreklikini tekitligen.
Ma shingruy barliq jaylar we tarmaqlarni xitayning en'eniwi tébabiti we milletlerning xas milliy en'eniwi tébabitidin ünümlük paydilinishni alahide tekitligen.
Ötken ay yuqiri'i dolqun'gha kütürülgen yéngi yuqum mezgilide, Uyghur tébabet dorilirining Uyghur diyaridiki doxturxanilarda qollinish ehwali heqqide melumat igileshke tirishtuq.
Aqsu sheherlik doxturxanigha qilghan téléfonimizgha jawab bergen bir nöwetchi doxtur, özliriningmu merkezning tarqatqan, yuqumni kontrol qilish we éghir aghriqlarni dawalashta junggo en'eniwi dorilirini qollinish uqturushini tapshurup alghanliqini, bu doxturxanida asasliq zukam danchisi qatarliq dorilar qolliniwatqanliqini bildürdi.
Xitay doxtur: “Shinjangning milliy tébabet doriliri özining xas alahidiliklirini namayan qilip keldi. Bolupmu tajsiman wirusni dawalash we kontrol qilishqa alahide töhpe qoshti. Biz doxturxanimizgha kelgen éghir yuqumdarlargha 3 kün ichil bu dorilarni ishlitip közitish jeryanida ipadilendiki qizitmisi töwenlep, asasen saqiyip doxturxanidin chiqish nisbiti kötürülmekte”, dédi.
Xitayning aqsudiki bingtu'en-1 déwiziye doxturxanisigha téléfon ulandi. Xitay séstra memliket boyiche qayta yuqum dolqunining kötürülüshige egiship Uyghur diyari we bingtu'en doxturxaniliridimu yuqumdarlarning köpiyip, ehwal qayta jiddiylishiwatqanliqini éytqan bolsimu, resmiy bimar we yuqum sanliq melumatini ashkarilimidi.
U yene yerlik Uyghur tébabet dorilirini qollan'ghandin buyan, bu dorilarning koruna wirusi yuqumdarlirining késilini kontrol qilishta, bolupmu qizitma we yötelge alahide menpe'et qiliwatqanliqini éytti. Emma u wirusqa qarshi ishitiwatqan Uyghur dorilirining isimlirini tüzük bilmeydighanliqi éytti terjime qilipmu bérelmidi.
Pütün dunya koruna wirusining tekrar hujumigha uchrap, uninggha qarshi téxi unumlük bir dorimu tépilmaywatqan shara'itta, xitay hökümitining xitay en'eniwi tébabiti ramksi astida Uyghur dorigerlik sahesini kücheytidighanliqi chet'ellerdiki Uyghur tébabiti mutexessisliride eksiche endishe peyda qilmaqta.
Uyghur tébabetchiliki kespidiki tejribilik téwiplardin, 2016-yilidin buyan türkiyede istiqamet qiliwatqan, Uyghur tébabet ilmiy jem'iyitining mudiri, proféssor mutellip éli haji emchi Uyghur tébbiy dorigerlik bayliqi xitayning qoligha ötkendin buyan gerche zor miqdarda sana'etleshtürüliwatqan bolsimu, yenila héch bir yéngiliq qoshulmighanliqi, ishlepchiqiriliwatqan zukam danchisi we zukam kumilichi qatarliq dorilarning hemmisining eslidiki en'eniwi rétséplar asasida ishlepchiqirilghanliqini éytti.
Mutellip emchining bayan qilishiche, Uyghur tébabet dorilirining yéngi tajsiman wirusqa qarshi ünüm béridighanliqidin guman yoq bolup, u gerche mexsus tajsiman wirusqa qarshi ishlen'gen dora bolmisimu, lékin zukam danchisi, zukam sherbiti qatarliq Uyghur en'eniwi doriliri hazirghiche tarqiliwatqan ötkür yuqushchan zukam we tajsiman wérus seweblik bimarlarda körülüwatqan, nepes yoli késelliklirini dawalashta özining karamitini körsitip kelmektiken.
Yéngi tajisiman wirus pütün dunyagha taralghandin buyan türkiyediki Uyghur tébabet xadimliri türkiye we bashqa jaylardiki Uyghurlarnimu ene shu xil en'eniwi usul we rétséplar bilen dawalap yuqiri ünüm hasil qilmaqtiken.
2022-Yili 24-yanwar, tengritagh torining tarqatqan xewiridin ashkarilinishiche, Uyghur rayonidiki dora sana'itining sétish kirimi 2021-yili texminen 8 milyard 800 milyon yüen'ge yétip, aldinqi oxshash mezgildikidin %10.5 Ashqan. Hazir rayonda 64 dora sana'iti shirkiti bar bolup emma bu tür we karxanilargha igidarlar ichide Uyghurlarning bar yoqluqi melum emes.
“Bir belwagh bir yol” pilani boyiche, Uyghur dorigerliki sahesi 2016-yili özbékistanda tarmaq shirket qurdi hemde arqa-arqidin zukam kapsuli qatarliq mehsulatlarning ottura asiya döletlirige éksport qilinishi emelge ashuruldi.
Halbuki, xitay da'irilirining Uyghurlargha qaratqan keng-kölemlik irqiy we medeniyet qirghinchiliqi dawamida, bolupmu 2017-yilidin étibaren doktor xalmurat ghopurgha oxshash Uyghur tébabiti sahesidiki nurghunlighan serxillerning sistémiliq basturulghanliqi, patént we tetqiqat türlirining tartiwélinishqa uchrighanliqi her xil menbelerdin ayan bolup kelmekte. Doktor xalmurat ghopur tutqun qilin'ghandin kéyin, 2019-yili “Shinjang Uyghur dorigerliki” shirkiti ishlepchiqarghan zukam kumilichining sétilishi xitayning éghiz boshluqi paténtliq dora mehsulatliri ichide 11-orun'gha tizilghan.
Mutellip haji qatarliq Uyghur tébabiti mutexessisliri bolsa, xitayning tajsiman wirus yuqumini kontrol qilishta, xitaydiki en'eniwi tébabet we dorilarni omumyüzlük qollinishtin ibaret yéngi istratégiyesi hem buningda “Milliy tébabet doriliri” nami astida Uyghur tébabet dorilirini échishni we qollini'ishni kücheytish qarari birqanche ming yilliq Uyghur dorigerlikining heqiqeten dawalash ünümi yuqiri we qimmetlik tébbiy bayliq ikenlikini körsitidiken.